Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.SZTUKA
33
niesłużyzaśodkrywaniutajemniczości,„sakralności”.Sztukazbliżasiędożycia,
aleniepoprzezjakościestetyczne.
Zbliżeniesztukidożycia,negowaniejejodświętnegocharakterunastępuje
poprzezzwiązaniejejzrzemiosłemartystycznym,architekturąiwzornictwem
przemysłowym.Ujawniłasiętymsamymfunkcjaorganizowaniaprzestrzeniży-
ciowej.Secesjanadałatemuruchowirozmach,wzmogłagodziałalnośćBauhausu
idalejCh.LeCorbusiera,atakżekontynuatorówkonstruktywistów:A.Rodczen-
ki,W.Tatlina–komfuturystówproletkulturowców.
[...]funkcjata–nacelowananaużytecznośćfunkcjonalną–niejestwyzbytaele-
mentukontemplacjiestetycznej.Kontemplacja,poczucieswojskości,ewentualne
doznanieharmoniizotoczeniemmatuzachodzićwobecprzedmiotówcodzien-
nych,anieodświętnych.[...]funkcjatarozszerzagranicetegozjawiska,którestano-
wipunktwyjściadlafunkcjiswoiścieestetycznej.Rozszerzapodwójniezakresem
przedmiotowym,aodstronypodmiotu–poczuciemprzydatnościżyciowej,które
masięorganiczniesplataćzradościąestetyczną(tamże,s.213).
Jednakżeekspresjajakościestetycznychjesttylkokomponentem,dodatkiem
wfunkcjiorganizowaniaprzestrzeniżyciowej.
Funkcjaeseistyczno-reportażowazwiązanajestprzedewszystkimztwo-
rzywemliterackim,wodróżnieniuodfunkcjipoprzedniejkojarzonejwyłącznie
ztworzywemplastycznym.Mimoinwazjipotocznegolubdyskursywnegojęzyka,
funkcjatazasadzałasięwfikcjijakoregulenadrzędnejiwzględnieautonomiczne-
goprzeżyciaestetycznego.
Wsztuceodpółwiekufunkcjetebyływzględniezamknięteiprzeciwstawne
funkcjomżyciowym.Umożliwiałysamoekspresjęprzezidentyfikacjęiprojekcję,
katharsisprzezintensyfikacjęemocjibądźukojeniestrukturąformalną,bądźteż
dostarczaniemarzeń.Uświadamiałydysharmonięczłowiekaiświata,człowieka
zsamymsobąbądźprzeciwnie–uspokajały,zapewniającpoczucieharmonii
zotoczeniem.Byłatojednakfikcjanatyle„świąteczna”,żewymagałaokreślonego
rytuałuprzeżywania.
Nowaawangardawstąpiłanaarenędopierowlatach50.ubiegłegowieku.
Wrazzkomputeryzacjąsztuki,upowszechnieniemsięprzekazuelektronicznego,
telewizjąiinnymimassmediamiprzestałmiećznaczenieprymatfunkcjiswoiście
estetycznej,jakąpostulowałaawangardawcześniejsza.Treściprzekazywaneno-
wymidrogamiulegajątakwielkiemuprzekształceniu,żetrudnoodszukaćwnich
estetycznegouniesienia,głębi,górębiorązaśtewartościifunkcje,któredotąd
uznawanozamarginesowe.Funkcjaestetycznanietylezanikła,coświadomiezo-
staławyłączona.Funkcjepoznawczaiorganizowaniaprzestrzeniżyciowejznajdują
nowywymiar–„funkcjipraktyczno-poznawczejbĄdŹzabawowej”(tam-
że,s.217).Zjednejstronymamyobiektyprzypominającemęczący,hałaśliwyrytm
maszyn,rytmdniacodziennego,zdrugiejzaśtechnicznenowinki–hologramy.
