Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
znane,zadecydowałygeopolityka,zimnawojna,
mocarstwoweambicjeZSRRiuzależnienieodnich
naszegokraju.Tylkoprzezpierwsze19latrocznice
CudunadWisłąbyływPolscecelebrowanejako
świętopaństwowe,ahistoriategowydarzenia
utrwalanaprzezopracowaniahistoryczne,literaturę
isztukę,aprzedewszystkim-przezspontaniczne
działaniaspołeczneuczestnikówwalkwobronie
granicmłodegopaństwa.
Wokresiemiędzywojennymtriumfodniesiony
wwojniezbolszewikamibyłrozumianyjako
zwieńczenieiprzypieczętowaniewszystkichwcześ-
niejszychzwycięstwpolskiegooręża.BitwaWar-
szawskabyłaporównywanazwiktoriąwiedeńską,
obronąJasnejGóryiwielkimizwycięstwamina
Wschodzie(m.in.podOrszą,Obertynem,Wielkimi
ŁukamiiSmoleńskiem)rozumianymijakoobrona
chrześcijaństwa,azatemieuropejskiejkultury.
Odwrześnia1939do1989roku,awięcprzez
pełne50lat,pamięćowojniepolsko-bolszewic-
kiejbyławymazywanazdyskursuspołecznego
wwymiarzepolitycznymihistorycznym.Znacze-
niewydarzeń,którychniemożnabyłocałkowicie
usunąćznarracjihistorycznej,minimalizowano
iprzeinaczano.Konsekwencjetegosąwidoczne
dodziś-trzydekadypokolejnymuzyskaniunie-
podległości.Bardzopowoliodbudowywanajest
świadomośćdoniosłościodniesionegoprzezPolskę
zwycięstwa,nietylkoCudunadWisłą,alerównież
obronyWłocławkaiPłocka,bitwypodKomaro-
wem,bataliinadNiemnemiwieluinnychhero-
icznychwydarzeń,włączającwtowcześniejszą
obronęLwowa,atakżepowstaniawWielkopolsce
inaŚląsku.Wracającawiedzaowydarzeniach
wskalimakro,aletakżeojednostkowychdokona-
niach,pozwalauzmysłowićsobieskalęzafałszowań
istniejącychdodziśiczęstobezwiedniepowiela-
nych.Wydajesię,żewojnabolszewickawciążnie
jestpostrzeganajakowydarzenieoprzełomowym
znaczeniu.Czynadalmatopodtekstpolityczny,
czytylkoświadczyoignorancji?Wrokustulecia
8
wielkiegotriumfuzamiastpoświęcaćmonumenty
upamiętniającebitwypodRadzyminem,Ossowem
iKomarowemmówisięoplanachichbudowy
lubwmurowaniukamieniawęgielnego.Podobna
sytuacjadotyczysamejWarszawy,któradodziś
niedysponujemiejscemnauroczysteświętowanie
triumfu,którybył-jaktoująłAdamGrzymała-
-Siedlecki(1921a:177)-„wspólnymdziełemarmii,
rząduicałegonarodu”.
Wojnazbolszewikamibyławielkimzrywem
całegonaroduprzezponadstuleciepodzielonego
międzytrzyzabory,ajednakzachowującegopoczu-
ciewspólnotyiprzedewszystkim-obowiązku
wobecOjczyzny.Dziświmiętychwartości,atakże
zeświadomością,żebohateromnależysięcześć
ipamięć,rodząsięlokalneinicjatywy,wznoszone
lubodbudowywanesądawnepomniki,ważne
miejscaupamiętniasiętablicamiinformującymi
odoniosłychczynach,takimijaktaprzeddworcem
wSkierniewicachmówiącaotransporcieamunicji
dlapolskiejarmiiodrząduWęgier,któryprzybył,
pokonawszywieleprzeszkódstawianychprzez
zwolennikówbolszewizmu,dosłowniewostatniej
chwili,gdyjużwszelkiezapasysiękończyły(Varga
2016)(zob.A.Nowakil.13).
Od1989rokustosunekdowojnyoprzetrwanie
niepodległejPolskiuzyskuje-choćzbytwolno-
należnemumiejscetakwwymiarzepaństwo-
wym,jakiwświadomościspołecznej.Niemniej
jednaknieprzygotowanoobchodówstuleciatej
bitwynamiaręjejznaczenia.Najbardziejjednak
niepokojącejestpojawianiesięczegośwrodzaju
zaszyfrowanychzabiegówmającychniedopuścić
doodbudowaniapamięciozwycięstwienadRosją
bolszewickąioogromnejdaniniekrwiPolaków.
PrzykładudostarczakatalogwystawyKrzycząc:
Polska!Nieodległa1918,wktórejpodkreślanesą
międzyinnymiokropnościwojnyzlat1919-1920,
wskazujesięnienaheroizm,alenacierpienia
ludnościcywilnej,złewyekwipowaniepolskiej
armiiizacierasięróżnicepomiędzynastępującymi
