Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp◆9
warunkiem,twórczegorozwojuwdziejach4.Natomiastniemniejistotną
kategorięnczterdzieściicztery”odnoszonodohistorycznegonastępstwa
nproroków”głoszącychideęnwspólnotypowszechnejrodzajuludzkie-
go”.Podlegaćonamiałaciągłejaktualizacjiwróżnychkręgachkulturo-
wychświata,jakoideareligijnabądźświecka.Tezytestanowiłycentral-
nyelementtatarskiejwizjihistoriozoficznejiteleologicznej.Woparciu
opróbęwyjaśnieniabiegudziejów,wieszczonoprzyszłośćludzkości.
Afirmowanozałożenieociągłymprzeistaczaniusięludzkiejświadomo-
ściikoniecznościjednoczeniarozdzielonychpierwiastków,prawdcząst-
kowych,licznychnideiBoga”,wimięodtworzeniazerwanejpierwotnej
więziinastanianowejerywdziejachludzkości,opartejnapowszechnej
tolerancjiorazsynteziecywilizacjiWschoduiZachodu5.Zajejminiatu-
rętatarscyhistorycyuważaliwłasnąwspólnotę,nludludów”powołany
donodegraniaskromnej,leczzaszczytnejroli”głosicielawspomnianej
idei6.Znajdowałaonakonsekwentnywyrazwrefleksjitatarskichmyśli-
cielinadprzeszłościąPolskiiświata,którąportretowanowrozmaitych
perspektywach,społecznej,prawno-politycznej,poprzezujęciaporów-
nawczezzakresuhistoriiidei,kulturyicywilizacji.
OdnoszącsiędopojęcianmyślhistorycznaTatarówpolskichwiiRze-
czypospolitej”,popierwsze,nacowskazałaJoannaPisulińska,analiza
myślihistorycznejdanejgrupyspołecznej,naktórąskładająsiępoglądy
iwyobrażeniaoprzeszłości,służyćmożepoznaniuzarównoświado-
mościpojedynczychosób,jakrównież-zbiorowości7.Kategorięnmyśl
historyczna”staramsięwtymkontekściepostrzegaćmożliwieszero-
ko,stądniekiedyzamienniestosujępojęcianhistoriografia”indziejo-
pisarstwo”.Przyjmujębowiem,żenarracjahistorycznadanejgrupynie
stanowiwyłączniezapisuokreślonegoobrazuprzeszłości.Owareflek-
sjamożebyćtakżepostrzeganaidefiniowanajakoswoistapraktyka
nutrwalaniastrukturnormatywnych:regułspołecznych,wzorówiwar-
tości”,obiektywizowanychpodpostaciąmyślihistorycznej8.Wobec
4
Por.O.Najman-Mirza-Kryczyński,RuchnacjonalistycznyaTatarzylitewscy,
Wilno1932,s.18-19.
5
Tamże.
6
Tamże,s.11.
7
J.Pisulińska,Żydziwpolskiejmyślihistorycznej…,s.7-8.
8Por.J.Topolski,Problemyprawdyhistorycznej[w:]E.Domańska,J.Topolski,
W.Wrzosek,Międzymodernizmemapostmodernizmem.Historiografawobec
zmianwflozofihistorii,Poznań1994,s.37;A.Sadowski,Tworzeniesięnowego
ładuinstytucjonalnegonawschodnimpograniczu.Zaryskoncepcjibadawczej[w:]
Pogranicze.Studiaspołeczne,red.A.Sadowski,Białystok2003,s.43.
