Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28◆UźródełdziejopisarstwaTatarówpolskich
Wielkiekontrowersjewywołałakrytykatatarskiejhistoriografii
Powołżaautorstwazachowawczychkręgówduchowieństwamuzuł-
mańskiego30.Mardżanipoddałanaliziedziełauznawanezapodsta-
węwiedzyoprzeszłościiwyobrażeńnatemattożsamościpośród
kazańskichTatarów.Krytykadotyczyłaprzedewszystkimpozy-
cjinTawārīkh-iBulghāriyya”autorstwaHusāmad-DinaSharafaal-
Bulghārī,myśliciela,któryprawdopodobnieżyłitworzyłwxvistule-
ciu.Dziełotobyłobowiemnajbardziejpopularnąpracąhistoryczną,
powszechnieczytanąprzeznadwołżańskichTatarówimuzułmanów,
ażdoprzełomuxixixxwieku.GłównatezanTawārīkh-iBulghāriyya”
opierałasięnaprzekonaniu,iżrozpowszechnienieislamunaPowołżu
ikonwersjalokalnejludnościbyłarezultatembezpośredniej,cudow-
nejinterwencjiProrokaMuhammada.Wzwiązkuzczymjejautor
dowodził,iżswójbytitożsamośćtutejsiTatarzyzawdzięczająpoza-
ziemskimwzględom.Toimplikowałopostulat,byobrazprzeszłości
Powołżakonstruowaćnaopowieściachomuzułmańskichświętych
iośrodkachsakralnychislamu,którychnduchchroniłiprowadził
wspólnotę”.Nietrudnosiędomyślić,iżwniosek,jakiwynikałzzałożeń
nTawārīkh-iBulghāriyya”,brzmiałjednoznacznie:tomuzułmańskie
duchowieństwoireligijnilegaliścisąpowołani,byprzewodzićspołe-
czeństwupoprzezutrzymanieikonsekwentneugruntowywaniejego
związkuzislamem31.
Mardżanitwierdził,iżpodobniejakwwieludziełach,którena-
pisaliniegdyśtatarscylubbaszkirscyduchownimuzułmańscy,
nwTawārīkh-iBulghāriyyanieznajdziemyanijednegozdania,które
byłobywolneodkłamstwbądźniezawierałoopisufikcyjnychwyda-
rzeń”32.JednymzkoronnychargumentówMardżaniegonarzeczuzna-
nia,iżpracytejniemożnatraktowaćjakoautorytatywnedziełohisto-
ryczne,byłzarzutdowolności,zjakąautorpodchodziłdoźródeł,acoza
tymidzie-nieprawdywprzedstawianiufaktów.Popierwszefilozofne-
gowałtwierdzenie,iżnTawārīkh-iBulghāriyya”powstałowxvistule-
ciuorazpoddałwwątpliwośćprzekonanie,jakobyautoremdziełamógł
byćHusāmad-Din.Zdaniemfilozofapozycjatabyłajednymzwielu
produktów,zbiorowąkompilacją,autorstwazachowawczychduchow-
nychmuzułmańskich33.Podrugie,Mardżanipodnosił,iżnaprzykład
30M.Jusupow,dz.cyt.,s.146-147.
31A.J.Frank,IslamicHistoriographyand„Bulghar”IdentityAmongTatarsand
BashkirsofRussia,Leiden-Boston-Köln1998,s.47-48.
32Tamże,s.151.
33Tamże,s.151-152.
