Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32◆UźródełdziejopisarstwaTatarówpolskich
1312-1342.WedługMardżaniegoÖzbegwielezrobiłnarzeczpokoju,
główniepoprzezrozwójmiastiżyciakulturalnegoorazstosunków
handlowychAzjizEuropąpołudniowo-wschodnią48.Zaprzeczeniem
takiejpostawybyłdlaMardżaniegoprzykładTimura,zwanegoTa-
merlanem,któregosławionowzachowawczejhistoriografiiPowołża,
takżewnTawārīkh-iBulghāriyya”,jakowzórmuzułmańskiegowład-
cy.UczonypodkreślałniszczycielskądziałalnośćTimura,jegograbie-
żeoraznegatywnywpływkampaniiwojennychnaośrodkimiejskie.
Wskazywałprzytym,iżmodelwładzy,jakipreferowałTimur,opierał
sięnatyranii,niezaśnrządachsprawiedliwych”,którepowinnyokre-
ślaćpolitykęnoświeconegowładcy”49.
SzihabuddinMardżanistworzyłdziesiątkidzieł,publikowanych
wKazaniuodlatsześćdziesiątychxixstulecia.Ponieważwswejfilo-
zofiidziejówszczególneznaczenieprzyznawałpostępowiumysłowe-
mu,Mardżanipodjąłszerokąanalizędorobkuintelektualnegomy-
ślicieliiuczonychmuzułmańskich,wtymtatarskich,tworzącychna
przestrzeniwieków.Jegorefleksjaobjęłazarównopozycjezdziedziny
prawoznawstwaczyfilozofii,jakrównieżdziejopisarstwa.Pierwszym,
wydanymdrukiemw1883roku,dziełem,wktórymMardżanizebrał
rozważaniaztegozakresu,wcześniejpublikowanewformieartykułów
itraktatów,byłapozycjapodtytułemnNekrologipoprzedników,spa-
dekdlapotomnych”.Cześćswychrozważańmetodologicznychtatarski
uczonyzebrałwpracypodtytułemnFilozofiadojrzała”,którawydana
zostaławroku1888.Wszakżenajważniejszyminajobszerniejszymdzie-
łemMardżaniego,swegorodzajusummą,byładwutomowapracapod
tytułemnMustafadal-ahbar”-nPrzyczynkidodziejówKazaniaiBuł-
garu”,opublikowanewlatach1885-1900.FilozofprzedstawiłwnMusta-
fad”panoramęswychpoglądóworazpoddałanaliziehistorięBułgarów
iTatarów,wkontekściespołecznym,politycznym,kulturalnym50.
2.Teoriahistorycznego„zbliżenia”IsmaiłaBejaGaspyrały
Najwybitniejszymmyślicielemkierunkureformatorskiegoprzełomu
xixixxwiekuwświecietatarskimbyłIsmaiłGaspyrały(1851-1914).
48M.Jusupow,SzigabutdinMardżani...,s.185.
49Tamże,s.148-149;Por.A.J.Frank,IslamicHistoriographyand„Bulghar”Identity
AmongTatars…,s.153.
50M.Jusupow,dz.cyt.,s.257-258.
