Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
13
pozaczasowym,stałym,niezależnymodsposobu,wjakizostajewyrażona.
Zbliżasięnatomiastdocałościowegorozumieniarzeczywistości,któremimo
topowstajewokreślonejchwiliiwrazzniąprzemija.Prawdajestrezultatem
pracyfilozofii,podobnejdoHeglowskiegoniewolnika-umożliwionejzapo-
mnieniemiprzezzapomnieniepochłanianej.
WswoichdwóchostatnichcyklachwykładówwCollègedeFrance,wla-
tach1983-1984,Foucaultpodjąłtematykęsamokonstytuowaniasiępod-
miotuwodniesieniudoprawdy.Natlejegowcześniejszychzainteresowań
-analizyproblematykiinstytucjipenalnych,medycznych,psychiatrycznych
ikarceralnych,wytwarzającychpodmiotyjakoprzestępców,szaleńców,cho-
rychiwłóczęgów6-ówzwrotmożedziwić.Odrozważańnadkształtującymi
sięodXVIdoXIXwiekuprzemianamipraktykwładzyFoucaultuznałza
stosownezwrócićsiędotekstówantycznych,opisującychsposobytworzenia
siebiejakopodmiotu.Podmiotuwikłanywmachinęinstytucji,podmiotpro-
duktinstytucji,zostałodsuniętywcieńprzezświadomiekształtującąsięjed-
nostkę,uprawiającą-jakgłosipodtytułIIItomuHistoriiseksualności-ntro-
skęosiebie”,soucidesoi,tłumaczeniegreckiegoepimeleiaheautou7.Późna
myślFoucaultasprawiawrażenieposzukiwaniadrógwyjściazwszechobej-
mującejmocyinstytucji,choćbyprzezpraktykowanieantycznejsztukitwo-
rzeniasamegosiebiejakojednostki.Niemniejmiędzyjegowcześniejszymi
tekstamiaowąviaantiquaistniejepoważnanieciągłość.Analizadyskursów
ipowiązanychznimipraktykustępujemiejscadrobiazgowymlekturomPla-
tońskichdialogów,klasycznychsztukiinnychstarożytnychtekstów.Wżad-
nymmiejscuniepojawiasięidea,któraspoiłabyprezentowanewcześniej
mechanizmystrukturalnetworzeniapodmiotów-zeżmudnieinterpretowa-
nymisłowamiPlatońskiegoSokratesa.
Powyższemurozdźwiękowimiędzyrozważaniaminadkształtowaniem
siędyskursówaszukaniemantycznegowzorcasamodzielnietworzącejsię
jednostkiodpowiadajeszczejednaróżnica,mianowicieróżnicawzakresie
statusuprawdy.DopoczątkulatosiemdziesiątychXXwiekuFoucaultinter-
pretowałprawdę(araczejpraktykęorzekaniaotym,cojestprawdą,véridic-
tion)jakoimmanentnywytwórdyskursu,ściślepowiązanegozinstytucja-
mi,natomiastwowymostatnimokresieorzekanieoprawdzieprzestajebyć
działaniemdyskursu.Jednostkazdobywawzględemniegoautonomię.Może
odtądwypracowywaćwsobiezdolnośćsamodzielnegoorzekaniaopraw-
6
OweanalizywyznaczającentralnezainteresowaniaFoucaultaodpoczątkulatsześćdzie-
siątychażdopołowylatsiedemdziesiątych;ichplonemsątakieklasycznejużdzieła,jakHi-
storiaszaleństwawdobieklasycyzmu,Narodzinykliniki,Nadzorowaćikarać,atakżepierwszy
tomHistoriiseksualności.
7
Por.M.Foucault,Lecouragedelavérité.LegouvernementdesoietdesautresII.Cours
auCollègedeFrance1984,Paris2009,s.6.
