Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
11
zagadnieńpoetywizjiczłowieka,pojawiałysięodniesieniadomyśliDarwina
czy–zdecydowanierzadziej–Tylora.AutorVade-mecumbyłwdużejmierze
poetącywilizacji,podejmowałkwestiekulturoweważnedlamyśliantropolo-
gicznejjemuwspółczesnej,aletakżetakie,którewykraczająpozadociekania
ewolucjonistów.Norwidjednakkonsekwentnieosadzałczłowiekanatlekul-
turowym,tonieomalwyróżnikjegodzieła.
TrafniezauważyłJanuszMaciejewski,iżdziełoautoraQuidamacechujesię
wyjątkowąodrębnościąHwstosunkudowszystkiego,costworzonowPolsce
XIXwieku”3.Dlategoteżwartozestawiaćjenietylkozpismamiwspółczesnych
mupolskichpisarzyi–szerzej–niejedyniezdziełamistricteliterackimi,lecz
takżezewspółczesnąmumyśląnaukową,zktórąwchodzionowdialog,często
intensywnyidługotrwały.Takwłaśnierzeczysięmają,jeśliidzieoewolucjonizm,
zktórympoetapolemizujejużw1867roku(błahauwagawkomediiAktor).
OdRzeczyowolnościsłowateoriaDarwinastanowinatomiastdlaNorwida
bardzoważnyelementodniesieniaświatopoglądowegoiartystycznego.
Jednymznajważniejszychpytań,którestawiawswoichutworachautor
Larwy,jestpytanieoto,kimjestczłowiek.Towszakkwestiastricteantropolo-
giczna.Pojawiasięonam.in.wpoezjachiwpoemacieDADorioadPhrygium”
(III,316,cz.I,w.32)4.Wwielumiejscachwyrażonajestliteralnie,winnych
istniejewdomyśle.Możnaśmiałopowiedzieć,żepytanieHcóżjestczłowiek?”
jestjednymznajistotniejszychzagadnieńwcałejtwórczościNorwida.Podobną
wagęmarównieżzainteresowaniepoetyróżnorodnościąkulturową.Kartyjego
dzieł(np.Notatkizmitologii,Promethidion)wypełniająuwagim.in.okulturach
indyjskiej,perskiej,chińskiej,egipskiej,indiańskiej(rdzennychAmerykanów),
atakżeotzw.Hkulturachpierwotnych”.
Wniniejszejpracypragnąłbymwyjśćpozaogólnikowerozpoznanianorwi-
dologiiiusytuowaćmyślNorwidabezpośrednionatlenaukowejdziewiętna-
stowiecznej(atakżepóźniejszej)myśliantropologicznej.DlaprzykładuJacek
Trznadelstwierdził,iżHantropologiaNorwida(ł)jestindywidualistyczna
ipersonalistyczna”5,zaśKazimierzWykanazwałautoraVade-mecumHpoetą
kultury”6.Opiniewybitnychbadaczy–książkaTrznadlatowciążpozycjadonio-
sła,jednaznajważniejszychwnorwidologii–rażąogólnością.Wydajesię,iż
wynikająonewdużejmierzeznieporozumienia(pojęciowego)lubniezna-
3J.Maciejewski,CyprianNorwid,Warszawa1992,s.10.
4CytatyzNorwidapodajęzawydaniem:C.Norwid,Pismawszystkie,zebrał,tekstusta-
lił,wstępemiuwagamikrytycznymiopatrzyłJuliuszW
.Gomulicki,Warszawa1971-1976.Cyfry
rzymskieoznaczajątom,arabskiezaśodsyłajądoodpowiedniejstrony(podajęrównież,jeśli
jesttakamożliwość,częścicytowanychutworówinumerywersów).Zachowujępisownięzgodną
zwydaniemopracowanymprzezGomulickiego.
5J.Trznadel,CzytanieNorwida.Próby,Warszawa1978,s.105.
6K.Wyka,CyprianNorwidjakopoetakultury[w:]tegoż,Staraszuflada,Kraków1967,s.17-24.
