Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
Wstęp
jomościantropologii.TrznadelutożsamiaantropologięzNorwidowskąwizją
człowieka(postrzegająjakocośbliskiegofilozofiikultury,awięcdyscypliny,
którejkorzenietkwiąwgreckimantyku),Wykazaśrozumiekulturętak,jak
rozumianojąwwiekuXIX(czyliutożsamiatopojęcieznajwiększymiosią-
gnięciamiludzkościwliteraturze,sztuceetc.).Problemystricteantropologiczne
pojawiająsięzatemwnorwidologiijedyniemimochodem(najczęściejwkon-
tekścieHfilozofii”Norwida,jegoświatopoglądu),zaśantropologicznekonteksty
inarzędzia7sąwniejwłaściwienieobecne.
NajważniejsząpracąnatematzwiązkówautoraVade-mecumzewolucjo-
nizmemwciążjest–mimożeodjegopierwodrukuupłynęłojużczterdzieści
lat–artykułElżbietyFeliksiakNorwidowskiświatmyślizredagowanegoprzez
AndrzejaWalickiegotomuPolskamyślfilozoficznaispołeczna8.Rozpoznania
badaczki,oczymbędziemowawdalszejczęścipracy,dodziśwdużejmierze
zachowałyaktualność.Pozostałeteksty–m.in.JaninyAbramowskiej,Piotra
Lehra-Spławińskiego,PiotraChlebowskiego,MałgorzatyRygielskiej,Marcina
Będkowskiego–stanowiąjedynierekonesanswobrębieomawianegotematu.
Podobnienależytraktowaćpojedynczeuwagibadaczy(choćbySławomiraRzep-
czyńskiego,JackaTrznadlaczyAntoniegoDunajskiego),odnoszącesięnajczę-
ściejdosamegotylkosporuNorwidazDarwinem.DanielKalinowskitrafnie
zauważa,żedarwinizmbyłdlapoetyHogromnymwyzwaniemintelektualnym”.
Wkontekścieniniejszejrozprawyinteresująceteżwydajesięstwierdzenie,że
HDarwinowskateoriapowstawaniagatunkówniezostałaprzezNorwidazupeł-
nieodrzucona,jakbysięponiektórychironicznychwyznaniachmożnabyło
spodziewać”9.GrażynaHalkiewicz-Sojakłączyzaśprzenikliwie–wkontekście
Opowstawaniugatunków–wizjęantropologicznąpoetyiwynikającezniej
odrzucenienaukiDarwinazniezgodąnazakorzenionywoświeceniowymświa-
topoglądziescjentyzm10.Należyjednakstwierdzić,iżzagadnienieewolucjonizmu
iantropologiikulturowejniedoczekałosiędotejporynależytegoomówienia
wnorwidologii.
Dysertacjatasytuujesięwięcnagrunciesłaborozpoznanym(darwinizm)
lubprzezhistorykówliteraturydotejporycałkowiciepomijanym.Ważnymi
punktamiodniesieniadladziełapoetywniniejszejpracybędąrównież:antro-
7PrzezHkonteksty”rozumiemdziełaantropologiczne,zaśprzezHnarzędzia”–metody
(np.strukturalizm,relatywizm),któremogąposłużyćdointerpretacjiposzczególnychtekstów
Norwida.Wniniejszejpracyantropologiabędziegłówniekontekstem.
8E.Feliksiak,Norwidowskiświatmyśli[w:]Polskamyślfilozoficznaispołeczna,pod
red.A.Walickiego,Warszawa1973,t.I,s.545-593.
9Zob.D.Kalinowski,BajkiNorwida?[w:]GenologiaCyprianaNorwida,podred.A.Kuik-
-Kalinowskiej,Słupsk2005,s.177.
10G.Halkiewicz-Sojak,Wobectajemnicyiprawdy.OnorwidowskichobrazachDcałości”,Toruń
1998,s.109.
