Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
RozdziałI.JanuszKorczakiFlorianZnanieckiwobecwyzwań…
ZdaniemElżbietyHałasniewielemiejscapoświęcasięZnanieckiemu
takżewfilozofii,chociażdyscyplinęuprawiałdookołoroku1922,
anastępniekulturalistycznekoncepcjefilozofiiwprowadziłdojęzykateorii
socjologicznej.Wśródnichfundamentalnąrolęodgrywapojęciewartości10.
KulturalizmFlorianaZnanieckiegojestrelatywistycznymhumani-
zmem11.Nawiązywałondopersonalistycznieinterpretowanegowolun-
taryzmuFriedrichaNietzschego(1844–1900)12,dotwórczegoewolucjo-
nizmuHenriBergsona(1859–1941)13,doHfilozofiiżycia”WilhelmaDil-
theya(1833–1911)14,dopragmatystówamerykańskichWilliamaJamesa
(1842–1910)15,JohnaDeweya(1859–1952)16orazdohumanizmuFerdy-
nandaC.Schillera17.Zabardziejpłodneuważałtekierunki,któreprze-
ciwstawiałysięintelektualizmowi,czylifilozofiewoluntarystyczneiprag-
matyczne18.Takisposóbpostrzeganiafunkcjifilozofiimożestanowićteo-
retycznąpodstawęorganizowaniadziałańspołecznychpraktyków,takich
właśniejaklekarzifilozofJanuszKorczak.
Możnatupostawićpytanie,czyFlorianZnaniecki,jeślibynaswojej
drodzeniespotkałWilliamaThomasa,mógłbyuprawiaćnaukęwspo-
sóbzapewniającywiększąpopularnośćswoimdziełom?Niewydajesię,
byodpowiedźnatopytaniemogłabyćtwierdząca.Znanieckibyłhuma-
nistązwykształceniaipasji.Kiedyzainteresowałsięmłodądyscypliną
naukowąsocjologią,jednoznacznieopowiedziałsięzatakimjejupra-
wianiem,któreodbiegałoodwciążpopularnegowtymczasiedetermi-
nizmuprzyrodniczego,stanowiącegokontynuacjępozytywizmuAugusta
Comte‘a(1798–1857)19,czydarwinizmuspołecznegoHerbertaSpencera
10E.Hałas,Znaczeniaiwartościspołeczne…,s.12;Z.Dulczewski,OFlorianieZnaniec-
kim,s.112–117.
11J.Gajda,KoncepcjeFlorianaZnanieckiegozbieżnezzałożeniamipedagogikikultury
(głoswdyskusji),w:F.Znaniecki.Myślspołecznaawychowanie…,s.92.Por.Z.Dulczewski,
FlorianZnaniecki:życieidzieło,przedmowaJ.Szczepański,WydawnictwoPoznańskie,
Poznań1984,s.187–206;T.Michalczyk,dz.cyt.,s.67–76.
12Z.Dulczewski,OFlorianieZnanieckim,s.11,29–30;E.Hałas,Znaczeniaiwartości
społeczne…,s.9.
13Z.Dulczewski,OFlorianieZnanieckim,s.11,48.
14Tamże,s.158.
15E.Hałas,Znaczeniaiwartościspołeczne…,s.58;Z.Dulczewski,OFlorianieZnaniec-
kim,s.169.
16Z.Dulczewski,OFlorianieZnanieckim,s.158,169.
17E.Hałas,Znaczeniaiwartościspołeczne…,s.12–17.Por.I.Wojnar,FlorianaZnaniec-
kiegoutopiahumanistyczna,w:FlorianZnaniecki.Myślspołecznaawychowanie…,s.37–43;
Z.Dulczewski,OFlorianieZnanieckim,s.158.
18E.Hałas,Znaczeniaiwartościspołeczne…,s.12.
19Z.Dulczewski,OFlorianieZnanieckim,s.167.