Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
TwórczośćmalarzypolskichwpapieskimRzymiewXIXwieku
ZarysowanaambiwalencjawodbiorzesztukitworzonejnadTybremstaniesięcha-
rakterystycznadlapostrzeganiaRzymujakostolicysztukilZjednejstronywciążlicz-
nieprzybywalitamartyści,zdrugiejnatomiast,imgłębiejwwiekXIX,tymbardziej
zwiększałasięliczbaprzeciwnikówtegomiejsca,wktórym-jakzanotowałwpołowie
tegożstuleciahrabiaFrancisNapier-obowiązywałfałszywysystemedukacji31lDo-
bitnietezętęwyartykułowałautorjednejznajważniejszychhistoriimalarstwaXIXstu-
lecia-RichardMutherlPisałiż,pomimotego,żetylesięwRzymieprodukuje,nie
mażadnegomalarza,którybysłużyłsztuce,tylkotacy,którzysięsztukąposługują,
abywytworzyćprzedmiotynasprzedaż32lWyraźnerozdzielenie„przedmiotówna
sprzedaż”od„sztuki”,podobniejakstarszeoponadpółwiekusłowad’Azeglia
ozbaczaniuzdrogisztukibądźcałkowitymjejniezrozumieniu,wskazująna
źródłarezerwywobecszkołyrzymskiej-przyjęcieodmiennegoodrzymskiego
imperatywuokreślającego„jakasztukabyćpowinna”lDlaprzeciwnikówRomy,
którychreprezentantembyłwspomnianyMuther,sztukamiałabyćaktualna,
anieponadczasowa,zakorzenionawdoświadczeniurzeczywistości,aniehisto-
ryczna,posługiwaćsięmiałaempirią,anieodwoływaćsiędoliteratury,czyli
winnabyćrealistyczna,anieklasyczna33lMiałaniczym„sztukadawna”wypły-
waćzdającejżycie„krwiswejepoki”34lPrzekonywałotymkolejnyprzeciwnik
Rzymu,głosicielteoriirozwojusztukinowoczesnejpojasnowytyczonymtorze,
JuliusMeier-GraefelPisałon,iższtukaniejest„niczymosobistym,takjaknie
jestnimświat,zktóregoczerpiesweobrazyijejhistoriajestwolnaodwszel-
kiejarbitralności,takjakhistoriaświata”35lUcieleśnieniemiukoronowaniem
takiegomodelutwórczościbyłasztukapółnocna:najpierwniderlandzka,apóź-
niejwyrastającązniejsztukafrancuska36l„TutajweFrancjiewolucjamalarstwa
dokonałasiędramatycznielTutajznalazływzorcowerozwiązaniewszystkiepro-
blemy[XIX]wieku”37-pisałcytowanyjużMutherlOwymdoskonałymrozwią-
zaniem„problemówwieku”byłodlajegoformacjimalarstworealistówiimpre-
sjonistówlPodsumowującytamtostulecieesejEmilaWaldmannawPropyläen
31FlNapier,Pitturanapoletanadell’Ottocento,Londra1855(reprint1956),sl33,39lZoblteż:
Susinno1997,sl83l
32Muther1909,sl263lMuthertymisłowamiokreśliłzarównoszkołęlombardzką,jakiwe-
necką,neapolitańskąorazrzymskąlNieróżnicowałichbowiemiuznał,iżniewartonadnimi
siędłużejzastanawiać,gdyżwszystkiereprezentujątensam,jedyniemerkantylnypozioml
Zoblteż:Höhler2005,sl89l
33Muther1909,sl150(zobl:Höhler2005,sl95)l
34„Ona[sztuka]powinnabyćniczymsztukazdawnychepok,powinnapulsowaćzkrwioobie-
giemżycia“;Muther1909,sl149(cytlza:Höhler2005,sl95)l
35Meier-Graefe1920,sl3l
36Na„wyrastanie”nowoczesnegomalarstwafrancuskiegoztradycjiobrazowejzłotegowieku
niderlandzkiegowskazujeAlRosales-RodriguezlAutorkapodkreślazwycięskąrywalizację,jaką
toczylizmalarstwemwłoskimwielbicielePółnocy(Rosales-Rodriguez2008,sl58-69;94-95)l
37Muther1909,sl152(cytlza:Höhler2005,sl95)l
