Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.3.Kształtowaniesięsystemuubezpieczeńobowiązkowych
27
przezpapieżaAleksandraIIIzwiązekochronyprzedskutkamirabunkuikra-
dzieży(obowiązekwnoszeniaudziałówobejmowałwnimopatów,archidia-
konówiinnychduchownychstającychnaczelewłasnychkościołów,rycerzy,
kupcówimieszczan)5.Związektenprzetrwałdoroku17896
Niekiedyprzymusdotyczyłrównieżubezpieczeńmorskich.Wlatach
1367-1383przymusubezpieczeńmorskichwPortugaliizostałwprowadzony
zmocynakazukrólaPortugaliiFerdynandaIBurgundzkiego7
Czywistociewskazanewyżejinstytucjeprawne,gospodarczeispołeczne
tojużubezpieczeniaobowiązkowe,zaśoczekiwaniawładców,bypoddaniwnich
uczestniczyli,toobowiązekubezpieczenia?Trudnooodpowiedźbezrozstrzygnię-
cia,odkiedywogólerozpoczynasięhistoriaubezpieczeńwobecnymrozumieniu
tegopojęcia.Nawetautorzy,którzyszczegółowoopisująstosowanewstarożytności
metodyradzeniasobiezryzykiem,bywająostrożniwformułowaniutezy,żecho-
dziłojużwówczasoubezpieczenia
8
.Nierozstrzygając,naileinstytucjestarożytne
iśredniowiecznebyłyjużubezpieczeniamiwobecnymtegosłowaznaczeniu,na-
leżydostrzecstałąskłonnośćwładzdoprzymuszaniaczłonkówspołecznoścido
uczestniczeniawzbiorowychsystemachprzezorności.Rozpowszechnienietakich
instytucjisłużyłowspólnocieiosobompiastującymwładzę-stabilizowałobowiem
porządekspołecznyiuniezależniałospołecznośćodzmiennychkoleilosu.Nowo-
żytny,bujnyrozkwitubezpieczeńobowiązkowychmiałwięckorzeniewczasach
dawniejszych,wktórychobecnabywałaideaprzezornościnarzuconejprzezprawo.
1.3.KSZTAŁTOWANIESIĘSYSTEMUUbEZPIECZEńObOWIĄZKOWYCH
103010Uwagiogólne
Ubezpieczeniaobowiązkowedziśobecnewewszystkichkrajacheuro-
pejskichiwzdecydowanejwiększościpozostałychkrajówświata.Zakresube-
zpieczeńobowiązkowych(któregonajprostszymwskaźnikiemjestilośćubez-
pieczeńuznawanychzaobowiązkowe)orazichkształtprawnybywająjednak
bardzoróżne.Należydostrzecścisłyzwiązekinstytucjiobowiązkuubezpiecze-
5I.Biskupski,Oubezpieczeniach,Poznań1925,s.138,zanimzaśM.Szczęśniak,Zarysdziejów…,
s.25-26,atakżeE.Montalbetti,Ubezpieczeniamorskie,Warszawa1948,s.5.J.Łazowskipodajejakodatę
powstaniazwiązkuubezpieczeniowegowRodezrok1555,cojestzpewnościąbłędem-J.Łazowski,
Wstępdonaukioubezpieczeniach,Sopot,bezdaty,s.29.Otym,żeJ.Łazowskimyliłsię,najdobitniej
świadcządatypoczątkuikońcapontyfkatupapieżaAleksandraIII.Byłytolata1159-1181.
6A.Manes,Versicherungswesen…,s�35�
7I.Biskupski,Oubezpieczeniach,s.15,atakże:M.Szczęśniak,Zarysdziejów…,s.28.Informacje
tepodajewwątpliwośćS.Bratkowski,sugerując,żechodziłoraczejowymuszenienawłaścicielach
statkówdodatkowychopłat,anieoobowiązkoweubezpieczenie-S.Bratkowski,Niecoinnahistoria
cywilizacji.Dziejebanków,bankierówiobrotupieniężnego,Warszawa2003,s.194.
8A.Manespisał:fl(ł)instytucjepodobnedoubezpieczeńniebyłystarożytnościnieznane.
Niemożnajednakpójśćdalej.Wszczególnościniemożnatwierdzić,żestarożytnośćznałanasze
dzisiejszeubezpieczenianażycie(ł)”.A.Manes,Versicherungswesen…,s.34.O.vonGierkestawiał
tezę,żecodozasadywstarożytnościniewystępowałoprawoubezpieczeniowe-O.vonGierke,
VersicherungsrechtunterAusschlussderSozialversicherung,Stuttgart1947,s.9.Stanowiskawsporze
ouznawanieurządzeńprawnychigospodarczychstosowanychwstarożytnościzaubezpieczenia
opisujeW.K.Rajcher,Społeczno-historycznetypyubezpieczeń,Warszawa1951,s.51-59.