Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
Kimjestuczeńzdolny?
oznaczałodlaGrekówiRzymianbyćnatchnionymprzezboga,coznajdujeswoje
upostaciowieniewtradycjimuz.Ludziwybitniezdolnychszczególnieceniono
takżewepoceodrodzenia.
Wrenesansie,warunkowanymprzezrozwójnaukiimyślhumanistyczną,
jakzauważyłRobertGrinder,wwiększymstopniupoświęcałosięuwagę
zdolnościomjednostkijakoprzedmiotowibadań.Wtymokresiepraktykame‑
dyczna,stanowiącaplatformędoobserwacjiludzkiegociałaizachowania,osta‑
teczniedoprowadziładopowiązaniasprawnościintelektualnejzniestabilnością
nerwową(Grinder,1985,s.5-34).ZarównoCasseroLombroso,kryminolog
iprofesorpsychiatrii,jakidziennikarzRobertNisbetczęstocytowanisąjako
pisarzeczyteżautorzy,którzyprzedstawialipojęciegeniuszujakomanifestacji
neurotycznej2(Robinson,Clinkenbeard,2008,s.13-14).
WnastępnychstuleciachJean-JacquesRousseauiJohannH.Pestalozzi,
apóźniejichnaśladowcyrównieżzalecaliindywidualnepodejściedokształ‑
ceniauczniairozwijaniajegonaturalnychzdolności.Polscyprzedstawiciele,
zgodniezpoglądamiJanaA.Komeńskiego,poszukiwalizaśmetodkształcenia
dlawszystkich,czylikształceniauniwersalnego.IdeeKomeńskiegobyłyteż
kontynuowaneirozwijanewXIXwieku.ZkoleiJohannF.Herbartpostulował
tworzenietakichsystemówedukacji,którekażdemuuczniowidająmożliwość
rozwijaniajegozdolności.Wtymczasienastąpiłteższybkirozwójpsychologii,
zktórejHerbartwykorzystałideędostosowaniaorganizacjiklasydoróżnic
indywidualnychuczniów(Limont,2010).
Wnastępnejepocewzakresieuzdolnieńdużąrolęodgrywałybadaniapsy‑
chologiczne,którychpoczątkisięgająobowiązkowejedukacjiiwzrostupopulacji
imigrantówwStanachZjednoczonychiWielkiejBrytanii,gdzietestypsycho‑
logicznełączonozbadaniaminadzdolnością(Grinder,1985,s.23).Jeden
zwczesnychprzeglądówdotyczącychtematykizdolności-autorstwaAbrahama
J.Tannenbauma-zwracauwagęnafakt,żebadanianaukowenadzdolnością
rozpoczęłysięmniejwięcejwtedy,kiedyKarolDarwiniGregorJ.Mendel
opublikowaliswojepracenadróżnicamigatunków(Robinson,Clinkenbeard,
2008,s.17).
WwiekuXIXnastąpiłoupowszechnienieoświatyiedukacji,acozatym
idzie-zaistniałakoniecznośćzreformowaniaszkołymasowej.Indywidualne
2MałgorzataWarzywniakwswoimartykulenatematzróżnicowaniaiwerbalizacjiemocji
podstawowychwyjaśniając,czymjestneurotyczność,powołujesięnaHansaEysencka,według
któregoneurotycznośćtowrodzona,szczególnawrażliwośćautonomicznegoukładunerwowego,
uniektórychosóbprowadzącadołatwegowywoływaniasilnychitrwałychemocji.Osobyzwy‑
sokimpoziomemneurotyzmucharakteryzująsięzmiennościąnastrojów,wysokąpobudliwością
iwrażliwościąorazniskąodpornościąnasytuacjestresowe,bodźceemocjonalneifrustracje.
Eysenckwymienianastępującesymptomyzwiązanezneurotyzmem:bóległowy,koszmarynoc‑
ne,niepokójostanwłasnegozdrowia,uczucieprzygnębienia,brakwiarywewłasnesiły,poczu‑
cieniższości,zbytdługietrapieniesięprzeżyciami,brakenergiiżyciowej,zmiennośćnastrojów
(Wawrzyniak,2002,s.111).
