Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
emancypacjęekonomiczną,apóźniejtakżenarodową.Ponieważpodobnecele
stawialisobieteżrodzimispółdzielcy,oczekiwanowzwiązkuztymodnichzro-
zumieniaipostawysolidarności–przekraczającejograniczeniamodelurywalizacji
opartejtylkoiwyłącznienazasadziewolnejkonkurencji.
Oczekiwaniateprzezukraińskiświatspółdzielczyprzyjmowanebyływróżny
sposób.Częśćelitspółdzielczychzewzględówpraktycznychwidziałakorzyści
ztakiejwspółpracy.Niektórzyideolodzyspółdzielczy,zwłaszczazwiązanize
światemukraińskichsocjalistów,uważali,żepotrzeba„czystości”światopoglądu
spółdzielczego,utożsamieniespółdzielczościzdemokratyzmem,zwyzwoleniem
społecznyminarodowymUkraińcówwymagaideowejwalkizukraińskimi
prywatnymisferamigospodarczymi.Podkreślalibowiem,żeprzezswedziałania
gospodarczeprywatniprzedsiębiorcy,nawetjeśliodnosząsukcesyekonomiczne
czydająinnymzatrudnienie,oddalająszansępełnegowyzwolenianaroduukraiń-
skiegoiprzyczyniająsiędoutrwalaniastatusquo.
Bywpełniuchwycićistotęiprzyczynytychsporówisamprocesdokonu-
jącychsięzmian,należycofnąćsiędoczasów,gdyGalicjaznajdowałasiępod
panowaniemaustriackim,azwłaszczadookresuod1848r.,któryprzyniósłnie
tylkozniesieniepańszczyzny,aleteżpoczątekemancypacjinarodowejRusinów,
czylizachodnichUkraińców.WspółczesnyemigracyjnyhistorykukraińskiRoman
Szporluk,odwołującsiędopracyEugenaWeberaPeasantsintoFrenchmen,
ująłtonastępująco:„naródniejest«rzeczywistościądaną»,lecz«nieustannym
stawaniemsię»”3,stwierdzając,żesłusznośćtejkoncepcjipotwierdziłahistoria
XIXiXXw.R.Szporlukzarównietrafnyuznałpoglądbrytyjskiegohistoryka
LewisaNamiera,wyrażonyw1948r.,wsetnąrocznicęeuropejskiejrewolucji
1848r.,żerokjejwybuchubyłrokiemzwrotnymwhistoriiijejmatecznikiem4.
Galicjaweszławówczasnadrogęwielowymiarowychzmianspołecznych,
gospodarczychipolitycznych,wwynikuktórychwprowadzonow1867r.autono-
mię.Zmianytetakżemiałysprawić,żewkształtującejsięnowejrzeczywistości
galicyjscyRusini,szukającywewzajemnychsporachwłasnejtożsamościnarodo-
wej,będącyzarazem„społeczeństwemo«niekompletnymprofiluwarstwowym»
(sociologicallyincomplete)”5,wzdecydowanejwiększościrolniczym,rozpoczęli
poszukiwanianowejtożsamościspołecznej.Powodowałotosporypolityczne
wkręguelitpolitycznych,aletakżepodejmowaniekonkretnychprzedsięwzięć
3R.Szporluk,ZachodniwymiarkształtowaniasięwspółczesnejUkrainy,SeriaObtaLectures,
nr2,OśrodekBadańnadTradycjąAntyczną,UniwersytetWarszawski,Warszawa2004,s.8,12.
4Ibidem,s.5.
5D.Maciak,Próbaporozumieniapolsko-ukraińskiegowGalicjiwlatach1885–1895,Wydaw-
nictwoUniwersytetuWarszawskiego,Warszawa2006,s.56.
