Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
osłusznościkażdegostanowiska.Umiałstwarzaćzłudzenia,udowad-
niał,żebiałejestczarne,aczarnebiałe.Przemawiałiuczyłprzema-
wiaćwsposóbniezwykły—lubiłzaskakiwaćparadoksami,szokować
niecodziennymizwrotami,któreprzeszłydohistoriijakonzwrotyGor-
giaszowe”.Wprawdziepismajegowwiększościzaginęły,alewdialogach
platońskichznaleźćmożnaśladypoglądówtegomistrza.Otopochwała
sztukiprzekonywania,którąGorgiaszkierujedoSokratesa(469-399przed
Chrystusem):
Powiemcicoś,cootym(tzn.osiletkwiącejwwymowie—T
.P.)
znakomicieświadczy.Bojakjużnierazbywało,zbratemalbozinnym
jakimlekarzemprzyszedłemdokogośchorego,któryniechciałalbomikstury
pić,albopozwolićlekarzowi,żebymucośuciąłalbowypalił,ikiedylekarz
niemógłgonakłonić,jago,bywało,nakłoniłem;niezapomocąinnej
sztuki,tylkozpomocąwymowy.Apowiadam,żeidopaństwa,jakiego
chcesz,jeślibyprzyszedłmówcailekarz,togdybytrzebabyłorozprawićsię
wprzemówieniachnazgromadzeniuludowymczywinnymjakimzebraniu,
kogonależywybraćnalekarza,tolekarzzgołabysięniewydał,awybrany
byzostałten,comówićumie,gdybytylkochciał.Igdybywspółzawodniczyć
miałzinnymjakimkolwiekfachowcem,tożebysamemuzostaćwybranym,
mówcałatwiejdotegodoprowadziniżktokolwiekinny.Boniematematu,
naktórybynieumiałbardziejprzekonywającomówićmówca,niżjakikolwiek
innyfachowiec,wobectłumu.
Otóżtakwielkaitakajestmoctejsztuki.Atylkotrzeba,Sokratesie,
posługiwaćsięwymową,jakkażdąinnąsztukązapaśniczą.Przecieżiinnej
wszelkiejsztukizapaśniczejniepowinnosięzarazprzeciwkowszystkim
ludziomstosowaćdlatego,żesięktośnauczyłbićnapięści,chodzićwzapasy
iwalczyćwzbroitak,żemocniejszyjestodprzyjaciółiodnieprzyjaciół.
Dlategojeszczenienależyprzyjaciółbićikłuć,imordować.Aniteż,na
Zeusa,jeślibyktośdoszkołygimnastycznejbyłchodził,rozwinąłsięfizycznie
iwyszedłnamistrzawwalcenakułaki,apotembyojcabiłimatkęalbokogo
innegozkrewnychczyzprzyjaciół,tożztegopowodunienależynauczycieli
gimnastykianitych,którzyucząwalkiwpełnejzbroi,nienawidzićaniich
zmiastanawygnanieskazywać.Botamcimuswojąsztukędalinato,żebyjej
sprawiedliwieużywałprzeciwkonieprzyjaciołomizbrodniarzom:doobrony,
aniedozaczepki(…).
Otóżtaksamomasięrzeczzwymową.Bomówcapotrafiwprawdzie
przedwszystkimiiowszystkichmówićtak,żebędziezawszemiałtłumpo
swojejstronie;krótkomówiąc:wkażdejsprawie,wktórejtylkozechce;ale
ztegopowoduzgołaniemusizarazlekarzomsławyzabierać—dlatego
tylko,żepotrafitegodokonać—aniinnymfachowcom,alesprawiedliwie
posługiwaćsięwymową,podobniejakizapaśnictwem.
(GorgiaszPlatona,XI)
24
