Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Nacosztukmistrzodpowiedziałzzimnąkrwią:Acopanmyślał?Żemi
jajkozniebaspadnie?Sofistadorzuciłbyjeszcze:Niepodobająsiępanu
mojewywody?Awiepan,ilelatdzielimojąepokęodpańskichczasów?
Świadomośćtego,żetakiewywodysąigraszkąsłowną,panowała
niewątpliwiewśródludziświatłych,współczesnychsofistom.Eurypides
(480-406przedChrystusem)mawiałustamibohaterówswychdramatów,
żesofiścimajądwajęzyki—jednymznichmówiąprawdę,adrugim—
cosięimstosowniedookolicznościwydajeprzydatneirobiązczarnego
białe.Niemniejwielkidramaturgznałpotęgęwymowyiwiedział,żemoże
onadokonaćtego,czegoniejestwstaniedokonaćnawetżelazo.
RódsofistówwygasłprzedwiekamiwstarożytnejGrecji.Ichumiejęt-
nościjednakniezaginęły—kontynuowalijeretorzyifilozofowienależący
dorozmaitychszkółikierunków.
Retoryka
Przyjęłosięuważać,żeautorempierwszegopodręcznikawymowy,czyli
retoryki,którypowstałpo466r.przedChrystusem,byłKorakszSyrakuz
(Vw.przedChrystusem).Zajmowałsięonroląmówcy,przekonywającego
większegronosłuchaczy.Twierdził,żedobrzeskonstruowaneprzemówienie
składasięzpięciuczęści—zewstępu,rzeczowegoprzedstawieniatematu,
argumentacji,pokazaniajejwynikóworazzkońcowegowniosku.Koraks
dałswojenazwiskojednemuzesposobówprzekonywania,którypozwala
argumentującemuwwypadkujakiejśdwuznacznejsytuacjiinterpretowaćją
naswojąkorzyść.Naprzykładktośoskarżonyokłamstwopowiada,żezza-
sadynigdyniekłamie.Osobanatomiastznanazkłamliwości—żemówi
prawdę,ponieważwiedoskonaleoswojejopiniikłamcyiopodejrzliwości
wobecjejsłów.Wobectegozdajesobiesprawęzbezcelowościkłamstwa.
Oskarżonyozabójstwobronisię,żeniemiałpowodówdomorderstwa.
Ten,którymiałpowody,tłumaczysię,żeniejesttakgłupi,abypopełniać
zbrodnię,skorowszystkimwiadomyjestjegozatargzzamordowanymina
niegonatychmiastpadniepodejrzenie.Koraks—amowatutajosposobie
argumentowania—jestzabiegiemraczejretorycznyminiemawielkiejsiły
26
