Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
przekonywającej.Niemniejwustachwygadanegoczłowieka,umiejącego
wykorzystaćmożliwościrozmaitychinterpretacji,bywaskuteczny.
Jakwidaćzprzykładu,starożytniGrecycenilisobieumiejętnośćobrony
słownej,itonietylkoobrony,lecztakżeataku.Łatwoprzecieżnatej
samejzasadziewskazanejprzezKoraksazaatakowaćkogośargumentu-
jącego,żetensposóbobronyjestprzewidywanyiwytrącićbrońzręki
przeciwnikowi.
Napodstawieprzytoczonychprzykładówłatwozauważyć,żeretorzy
byliniejednokrotniesofistami,asofiściretorami.Retorzyjednakkształcili
wzasadziemówców,przekonywającychwiększeaudytoria,podczasgdy
sofiści—indywidualnychszermierzysłowa.Alewiadomotakże,żesofiści
zawynagrodzeniempodejmowalisięnauczyćkażdego,jakpokonaćsłowem
zarównopojedynczychprzeciwników,jakitłumy.Dlategonienależysię
dziwić,gdysofistówniektórzyhistorycynazywająojcamiretoryki.Takna
przykładdouczniówsofistyGorgiaszanależałretorPolos(V-IVw.przed
Chrystusem),autorpodręcznikaretoryki—jakwówczasnazywanosztukę
przekonywania.UGorgiaszakształciłsiętakżeIzokrates(V-IVw.przed
Chrystusem),twierdzący,żezludzisilnychniewszyscymająpożytek,
natomiastzludzidobrzewychowanych,azwłaszczadobrzemówiących
—wszyscy.Wmyślwięcswoichzałożeńzabrałsiędowychowywania
inauczaniamłodzieżyarkanówsofistykiiretoryki.Rozwijająctwierdzenia
swegonauczyciela,Izokrateszwracałszczególnąuwagęnato,abysłowa
mówiącegopodobałysięsłuchającemu.Wymagałwalorówestetycznych,
powiedzielibyśmy—pięknejformyliterackiej,wjakiejsąpodawaneargu-
menty,cozwiększaichmocprzekonywania.
Retorykatraktowanabyłajakotechnikaprzekonywanialaikówwsposób
możliwieszybki,niezmuszającyobustrondozbytdużegowysiłkuinie
wymagającyjakichśgłębszychstudiów.TakteżwidziałjąArystoteles(ok.
384-322przedChrystusem).Retorykatosztukadostrzeganiawomawia-
nejsprawieiprzekazywaniawmowiewszystkiego,cotylkomożemieć
znaczenieprzekonywające.Alemówcaprzekonujeludzi.Mamywięcjak
gdybydwiestrony—przekonywającegoisłuchaczy.Atoznaczy,żewy-
nikoddziaływanianiezależywyłącznieodosobyprzekonywającej,lecz
iododbiorców.Dlategowięcrezultatyprzemówieniamożnaprzewidywać
zpewnymprawdopodobieństweminajlepszymówcaniedajegwarancji,
żewszystkichprzekona.
27
