Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
11
empirycznymi);wprostprzeciwnie,tezwiązki(itobardzosilne)są,alenietam,
gdzieichszukano.Popierwsze,fizykaorazpozostałenaukiempirycznezainte-
resowanesą,jakstaramsiępokazaćwpodrozdziale5.3.,dynamicznąewolucją
wczasiebadanychukładówfizycznych,codoktórychzakładają,żesątowciąż
tesameukłady,anieczasoweczęścijakichśczterowymiarowychtworówtrwa-
jącychstatyczniewpewnychczasoprzestrzennychlokalizacjach.To,czegoszu-
kamy,sątozarównoogólneprawarządzącetąewolucją,jakiszczegółowyjej
przebieg.Szukająctakichogólnychpraw,czyteżstarającsięznaleźćszczegó-
łowyprzebiegewolucjidanegoukładu,nieszukamyprawrządzącychupływem
czasu,leczzakładającjegoistnienie,staramysięopisać,jakzachowujesiętaki
bądźinnyukładpoddanyupływowiczasu.Podrugie,podmiotpoznający,aby
mógłosiągnąćjakąkolwiekwiedzę,musirównieżdynamicznieistniećciągleten
sam,gromadzącdanezmysłoweikrytyczniejeanalizując.Upływczasu,rozu-
mianyjakodynamiczneistnienierzeczywokółnasinassamych,spełniazatem
podwójnąrolę:zjednejstronyjegoobiektywneistnieniejestmetafizycznymza-
łożeniem,naktórymsięopieramywnaukachempirycznych(5.3.),azdrugiej
warunkiemkoniecznymnietylkodotego,abywiedzanaszamogłasięrozwijać,
aleabyśmywogólemoglidojśćdojakiejkolwiekwiedzy(rozdział7.).
IV)Konsekwencjątego,żeupływczasujesttraktowanywtejpracyjakodyna-
miczneistnienielubwchodzeniewistnienierzeczy,jestto,żespóro(obiek-
tywne)istnienieprzeszłości,teraźniejszościiprzyszłościstajesiętylkopewną
wersjąsporuoistnienieobiektywnegoupływuczasu.
Nietrudnodostrzecwtakrozwijanejkoncepcjiliczneinspiracje(lubczasem-
wprzypadkutychnajnowszychkoncepcji-podobieństwa):odHeraklita,poprzez
Bergsona,Eddingtona,Broada,Sellarsa,Priora,ażpoMerricksa,Hinchliffa,Dora-
toiDieksa6.Mówiącomoimintelektualnymdługu,niesposóbteżniewspomnieć
oL.Sklarze,któregofilozoficznymanalizomteoriifizycznychpracatawieleza-
wdzięcza.
Szerokizakresproblematykiobjętejtematemtejksiążkiwymagałznaturyrze-
czywprowadzeniapewnychograniczeń.Zamierzeniemautorabyłoprzedstawienie
przedewszystkimdyskutowanegowspółcześniewfilozofiiczasusporupomiędzy
-zjednejstrony-prezentyzmemiA-teoriami,głoszącymiistnienieobiektywne-
goupływuczasu,obiektywnośćrozróżnienianaprzeszłość,teraźniejszośćiprze-
szłośćorazadekwatnośćstrukturytensowejnaszegojęzykadoopisunaszegoświa-
ta,a-zdrugiej-eternalizmemiB-teoriami,zaprzeczającymitymtezom.Analiza
wspomnianejkontrowersji,jeślimiałabyćpełna,musiałazostaćuzupełnionadysku-
sjązagadnieniasposobutrwaniarzeczywczasie,czylisporupomiędzyenduranty-
zmemiperdurantyzmem,orazniemogłauniknąćkonfrontacjiznaukąwspółczesną,
przedewszystkimzfizyką.Jeszczejedenproblem,któregoniesposóbpominąćprzy
okazjidyskusjikwestiiupływuczasu(niekiedybyłmylonyzzagadnieniemupływu
czasu),toproblemasymetriiczasowychprocesówfizycznych.
6Listafilozofów,którzyprzyczynilisiędonaszegozrozumienia,czymjestczasijegoupływ,jest
oczywiścieznaczniedłuższaibędziesystematycznieuzupełnianawdalszejczęścitekstu.
