Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
4.Urbanistykazaczynasiętam,gdziekończysięspontaniczność
Sprecyzowanieterminuurbanistyka,którypojawiasięwtytuleksiążki,ma
podstawoweznaczeniedlazdefiniowaniaprzedmiotubadań.Pojęcietowod-
niesieniudoepokiwczesnegośredniowieczabywaróżnieinterpretowaneista-
nowipotencjalneźródłonieporozumień,którychnależałobyunikać.
Wnaszychrozważaniachprzyjmujemy,żeurbanistykapoleganaświado-
mymukształtowaniuprzestrzeniwedługzgóryokreślonegoplanu.
Pojęcieurbanistykijestróżneodurbanizacji.Taostatniamożeobejmować
całokształtprocesówzwiązanychzosadnictwem,zarównowjegoformach
spontanicznych,jakiplanowych.
Niektórzyhistorycy,opierającswebadaniawyłącznienaźródłachpisa-
nychiabstrahującodformzagospodarowaniaprzestrzeni,majątendencjedo
uznawaniazaprzejawurbanistykikażdegozgrupowaniaosadniczegobezroz-
różnieniaichcharakterunaukształtowaneplanowoispontanicznie.Wskraj-
nychprzypadkachdotyczytorównieżodnotowanychwźródłachzamierzeń
nigdyniezrealizowanych.Wpracyprzyjęliśmyzałożenie,żeurbanistykaza-
czynasiętam,gdziekończysięspontaniczność.
Wtensposóbrysujesięzasadniczaróżnicamiędzyhistoriąosadnictwa
analizującegorezultatyilościowetegozjawiskawrazzjegoaspektamisocjoe-
konomicznymiihistoriąurbanistyki,wktórejpodstawową,fundamentalną
rolęodgrywaewolucjaformplanowegozagospodarowaniaprzestrzeni.
Abysprostaćtejdefinicji,niewystarczywolapolityczna(niekiedyuwi-
docznionawdokumentacharchiwalnych)dotyczącazgrupowanialudności,
alewdrożenieporządkuprzestrzennego,którywymagaistnieniazawczasu
przygotowanegoplanu.Dlategozsatysfakcjąobserwowaćmożna,żewpracach
historykówfrancuskichtermin„urbanistykakastralna”stopniowoustępuje
miejscaokreśleniu„osadnictwokastralne”lub„urbanizacjaterenówwiejskich”
.
Interesującejestprzytoczenieopiniiarcheologamówiącej,że„tkanka
urbanistycznapocząwszyodXIwiekuzaczynasiękształtowaćwokółelemen-
tówgenerującychosadnictwo.Reguła,odktórejpojawiająsięrzadkiewyjątki,
poleganatym,żejesttorozwójsamorzutny.Powstawanieosiedliinowych
miastjestzjawiskiembardzoczęstym,aleurbanistyka,którapoleganazdefi-
niowaniusposobówużytkowaniaprzestrzenimiejskiejinarzuceniuustalo-
nychnormdlaichrealizacjijestniemalcałkowicienieobecna,pozaaglome-
racjami,jakimisąbastidespołudniowegozachodu”19.
37
