Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10Wstęp
Możnaterozważaniakontynuowaćnaprzykładzietego,conazywamy
urbanistykąwspółczesną.Słusznejestprzekonanie,żemówiąconiej,niemoż-
naodnosićsiętylkodosłownikowegoosadzeniajejwnaszychczasach-to,
cojestjejprzedmiotem,bierzeswójpoczątekwprzeszłości,mimożeopisuje
zjawiskadzisiejsze.Rzeczwtym,żewurbanistycenicniezaczynasięodrazu,
wczorajnieistniało,dziśistnieje.Nawetwtedy,gdydecyzjeurbanistyczne
wynikiemzadekretowania,towynikająonenp.zwcześniejszychzjawisk
pozaprzestrzennych.
Mówimy,żeurbanistykawspółczesnaodnosisiędoXXIalboprzełomu
XXiXXIwieku,ajeszczeniedawnoprzecież,bodwadzieścialattemu,uwa-
żaliśmy,żedziedzinatadotyczywiekuXX.Tuodrazupojawiająsiępytania,
kiedysięonzacząłikiedyskończył,bokalendarzoweograniczenianamnie
wystarczają.Otóżmożnatwierdzić,żekolejnestuleciazaczynająsięodważ-
nychwydarzeń,którychpojawianiesięniebardzozgadzasięzkalendarzem.
ItakwiekXIXtrwałodkongresuwiedeńskiegodoIwojnyświatowej.Whi-
storiibyłokresemdominacjikilkupotęgeuropejskichiichtyranii,zapowiedzi
ichzmierzchuwrazzodchodzeniemfeudalnychzwyczajóworazrosnącego
uprzywilejowaniaburżuazji,cowmiastachskutkowałorozkwitemmiasta
przemysłowego.Ówwzrostbyłtakgwałtowny,żeuświadomionosobieko-
niecznośćzapanowanianadnimiwtedypojawiłasięurbanistyka,wrazzpla-
nemBarcelonyIldefonsaCerdy(1815-1876)ijegoksiążkąTeoriaGeneraldela
Urbanización,mającąwłaśnietermin„urbanistyka”wtytule.Dokońcawieku
XIXbyłojeszczedaleko,blisko50lat,aleBarcelonabyłajużinnymmiastem
niżsetkipozostałych.Mówimy,żestałasiępierwszymnowoczesnymmiastem
ikorzystamyzjejdoświadczeńwzakresieracjonalnościpodziałówprzestrzeni,
budowyprzestrzenipublicznych,rozwiązańkomunikacyjnych,stosunkudo
zielenimiejskiejipozamiejskiej.
PodkoniecwiekuXIXpojawiłosięjeszczemiastoogródEbenezeraHowar-
da(1850-1928),miastofunkcjonalneTony’egoGarniera(1869-1948),miastoli-
nioweArturoSorii(1844-1928),miastowregioniePatrickaGeddesa(1854-1932),
miastoCamillaSittego(1843-1903)planowanewedługzasadartystycznych,
awStanachZjednoczonychCityBeautifulMovementkojarzonyzDanielem
Burnhamem(1846-1912).Datyurodzeńiśmierciwymienionychosóbpodajesię
tucelowo,prawiecałatalicznagrupaOjcówWspółczesnejUrbanistykiwza-
sadzieprzeszłaprzezgranicęustalonegoprzeznaskońcaXIXstuleciaimogła
oddziaływaćnawydarzeniaurbanistycznepoczątkównastępnego,wmomencie
wyznaczonymnalataIwojnyświatowej.Inaczejmówiąc,ichdziełastawały
sięzaczynemdlarozważańnaddwudziestowiecznymmiastemiarchitekturą.
XXstuleciehistorycynazywająkrótkimwiekiem,godzącsięnazakoń-
czeniegookresemprzemianpolitycznych,społecznychiekonomicznychwe
wczesnychlatachosiemdziesiątych.Granicąmiałbybyćczasodpowstania
„Solidarności”dorozpaduZSRR-awięcparadoksalniewiekXXtrwałbynie-
spełnaosiemdekad.Wzasadziejesttozgodnezurbanistycznymliczeniem
czasu.Przyjmujemy,żemodernizm,tenznakwyróżniającywiekXXwdziejach