Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
2.Powstanieirozwójmiast
jakodowolniedużą(wgliczbyludności–przyp.autorki),gęstozaludnioną,trwałąjednost-
kęosadnicząindywiduówspołeczno-heterogenicznych”(WirthL.,1938:8).Definicjętę
przyjęlinietylkosocjolodzy,aleiwieluinnychbadaczy(Afrykanskijgorod...,1979).
Pierwszedwakryteria,tj.liczbaludnościigęstośćzaludnienia,sąwzajemniepo-
wiązane.Liczbaludnościjestoczywistymkryteriuminiepowinnabudzićżadnej
wątpliwości.Jednakżeliczbaludności,poprzekroczeniuktórej„zaczynasięmiasto”
zmieniasięnaprzestrzeniwieków.Zasadniczozwiększasięona(rośnierównieżliczba
ludnościnaszegoglobu)ijestróżnawposzczególnychkrajachiregionachświata.
Wodniesieniudoheterogenicznościludności(trzeciegowymienionegoprzezWirtha
kryterium)możnapowiedzieć,żejesttobardzoniejednoznaczneokreślenie,nieuściś-
lającejakikonkretnietypspołecznośćzamieszkujemiasto.Różnietosiękształtujena
poszczególnychkontynentachiwregionachświata,zwłaszczawkrajachrozwijających
sięisłaborozwiniętych.
Specyfikawielumiastkontynentówafrykańskiego,azjatyckiegolubAmeryki
Południowejsprawia,żeniemożnajednoznacznieokreślićpojęciamiasta.Badacze
zajmującysięurbanizacjąwkrajachrozwijającychsię,odnoszącsięwswoichpracach
dookreśleniapojęcia,czymjestmiastowwarunkachtychkrajówiregionów,gdzie
przebiegagranica„międzymiastemawsią”(FriedmannJ.,VulffR.,1976),niedają
jednoznacznychodpowiedzi.Wodniesieniudokontynentuafrykańskiego,jaktwierdzi
wlicznychpracachP.C.Gutkind,kanadyjskiantropolog,badaczurbanizacjitegoob-
szaruświata,próbyustaleniakryteriummiastastająsiębezcelowe(Gutkind
P.C.,1974:4,47;Afrykanskijgorod...,1979:16).
Niektórzybadaczepodkreślają,żepodstawowychodmiennościpomiędzykatego-
riamimiastanależyposzukiwaćwróżnicachformacjispołecznych,aniekontynentów.
Różnicemiędzymiastamikapitalistycznymiifeudalnymisąowieległębszeniżróżni-
cemiędzymiastamiafrykańskimlubeuropejskimwramachjednejformacji(Kuznie-
covaS.I.,1979:17).Jesttotwierdzenietylkoczęściowosłuszne,ponieważwłaśnie
wprzypadkukrajówrozwijającychsięnakontynencieafrykańskimlubazjatyckimróż-
nicepomiędzymiastamitychobszarówamiastamieuropejskimialboamerykańskimi
sądośćduże,nawetwramachjednejformacji.Kryteriumwielkościowe(liczbaludno-
ści)równieżniejestdoskonałe,bowiemwedługgeografaangielskiegoR.Stilla„jest
wieleprzykładówjednostekosadniczych,kiedyfunkcjespecjalne(administracyjne)
nadająimprawnystatusmiasta,nieuwzględniającmałejliczbyludności”(Epstein
A.L.,1967:252).Innibadaczeurbanizacjizwracająuwagęnaniedocenianiewokreśle-
niachpojęciamiastatradycjinarodowych,ponieważnp.„miastoafrykańskieróżnisię
dośćistotnieodokreśleńeuropejskichnaskutekniedocenianiaiignorowaniawjego
definicjisiłytradycjinarodowych”(HerskovitzM.Y.,1962:296).Przycharakterystyce
miastafrykańskichnależyzatempamiętaćoichhistoriiprzedkolonialnejitradycjach
plemiennych(KuzniecovaS.I.,1979:17).
Itunasuwasięjeszczejednauwaga,którąnależałobypoczynićodnośniedomiasta
afrykańskiegolubmiastniektórychkrajówAmerykiPołudniowejiAzji.Jeślibowiem
przyjąćkryteriumfunkcjonalnejakowyznacznikmiasta,tj.jegonierolnicządziałal-
ność,towiększośćmiastplemieniaJorubaniebyłabymiastami.Tymczasempo-
