Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
2.Powstanieirozwójmiast
ludnościąmiastaludnościąwsiulegajązmniejszeniu.Warunkiżycianawsiiwmie-
ściewdobiewspółczesnejupodobniająsię,lecznieulegajązupełnemuzatarciu,ponie-
ważwarunkipracywrolnictwiezachowująspecyficznecechy,odmienneodinnych
działówgospodarki.NależyprzytoczyćtuwypowiedźM.Kiełczewskiej-Zaleskiej
(1974:109),któraokreślając,czymjestmiastouważa,że„miastopozostajehistorycz-
nieukształtowanymosiedlemwielofunkcyjnym,wyróżniającymsięwiększąkoncen-
tracjąludnościiurządzeńtrwałychodotaczającychjeosiedliwiejskich,rolniczych”.
Używającterminówzaczerpniętychzfilozofii,możnapowiedzieć,żemiasto
składasięz„formy”i„treści”.Formamiasta,wyrażonawinfrastrukturzeipowierzchni
(obszarze),jestbardziejstabilnaaniżelitreść,tj.stalezmieniającasięludnośćijej
działalność,wyznaczającafunkcjegospodarczemiast.Jakzpowyższychrozważańwy-
nika,takżeteelementybranesąpoduwagęprzyokreślaniu,którajednostkaosadnicza
jestmiastem,aktóranie.Szczególnieważnejesttuwyposażeniewinfrastrukturę,gdyż
miastomiastujestnierówne.
Miasto,niezależnieodtegoczyzostałostworzoneadministracyjnie,czyteżrozwi-
jałosięsamorzutnie,zawierasamowsobiepewnązdolnośćisiłędopełnieniaokreślo-
nejfunkcji.Zdolnośćtęjednakokreśla„koncentracja”.Każdemiastostanowiośrodek
nawłasnąskalę,tj.istotamiastapozostajetakasama,leczjegosiłazmieniasięwzale-
żnościnietylkoodwielkościmiasta,lecztakżepewnychwłaściwychmucech.
Dwajznanipolscysocjolodzy,B.JałowieckiiM.S.Szczepański,podkreślają,że
„podanieobowiązującej,jednolitejdefinicjimiastajestpraktycznieniemożliwe.Nawet
wramachposzczególnychdyscyplinnaukowychniemananiąpowszechnejzgody.Dla
historyków,np.ArnoldaToynbee,stałącechąmiasta,będącaskładnikiemjegocharak-
terystykiodnajdawniejszychczasów,jestto,żemiastaniemogąsięsamodzielniewy-
żywić”(JałowieckiB.,SzczepańskiM.S,2002:59).
Jednoznacznezdefiniowanie,czymjestmiasto,jestwięcniezwykletrudne,bo-
wiemzmieniasięonowmiaręrozwojuludzkości,awięcnienależybudowaćjego
wszechstronnegomodelu,któryuwzględniaabsolutniewszystkiejegocechyifunkcje
idotyczywszystkichkrajówiepokrozwojucywilizacyjnego.
Każdyregionświata,niekiedykażdykrajmożemiećtakżeinnekryteriaokreślania
miastaiodtegozależywielkośćodsetkaludnościmieszkającejwmiastachdanegokra-
ju,ato,czymożemyporównywać62%ludnościmieszkającejwmiastachPolskii62%
wmiastachMongolii,jestjużinnymzagadnieniem.Wskaźnikurbanizacji,tj.procent
ludnościmieszkającejwmiastach,nieświadczyrównieżojakościowejstronieprocesu
urbanizacji,lecztylkooilościowej,chociażzmianyilościowedoprowadzajązazwyczaj
dozmianjakościowych.
WstatystykachONZchcącokreślićgranice„miastainiemiasta”przyjmujesię
liczbęludnościpowyżej20tys.mieszkańców.Granicatajestumowna,alebezniej
trudnobyłobyporównywaćposzczególnekrajeiprzeprowadzaćinneanalizy.Więk-
szośćbadaczy,rozpatrujączagadnieniaurbanizacjiwskaliświatowej,przyjmujekryte-
rium20tys.mieszkańcówjakojedynywskaźniklubłączykryteriumONZzkryteriami,
któreprzyjmujądanekrajelubstosujekryteriaodpowiadającebardziejwarunkomda-
negokraju(por.tab.1).
