Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.2.Powstanieirozwójmiast
27
Cywilizacjagreckaprzyniosłaukształtowaniemiastajakowspólnotyspołecznej.
Pojawiłasięwówczaskoncepcjamiastaotwartego,któremogłoobejmowaćrównież
ludnośćrolniczą(BenevoloL.,1993,1995;JałowieckiB.,SzczepańskiM.S.,2002).
Takiebyłyzalążkimiastotwórstwa(urbanizmu)wEuropie.Akcjakolonizacjigrec-
kiejznacznieosłabławVIw.p.n.e.wwynikuoporurosnącychwsiłęsąsiadów,szcze-
gólnieCeltów,Fenicjan,Kartagińczyków,Etrusków,izanikłaprzedkońcemVIw.p.n.e.
Celtowiebyliwprawdziewwiększościludemrolniczym,aleprowadzącpodboje
splądrowalirównieżGrecję,awIIIw.n.e.spaliliDelfy.Fenicjanienatomiast,znaniz
rzemiosłaihandluodpoczątkuIIIw.p.n.e.,założylinawschodnimwybrzeżuMorza
Śródziemnegowielemiast-państw,m.in.Akko,Tyr,SydoniUgarit.Etruskowiezkolei
naPółwyspieApenińskimutworzyliośrodkipolityczne(miasta-państwa)zorganizo-
wane(VII–VIw.p.n.e.)wligędwunastumiast(m.in.Perugia,Arezzo).Kartagińczycy
zaśsprzymierzenizEtruskamiutworzyliwstarożytnościmiasto-państwo(wIXw.
p.n.e.)iwypieraliGrekówzichkolonii.Miastaceltyckieietruskiebyłyjednaktylko
lokalnymiośrodkamimiejskimi.
ZeznanychmiasteuropejskichorodowodziefenickimwymienićnależyKordobę,
aokartagińskim–Barcelonę(OzerovaG.N.,PokszyszewskiW.W.,1981).
Porozpadziepaństewekhellenistycznych,pookresiehellenistycznym,niekwestio-
nowanąpotęgąregionuMorzaŚródziemnegobyłRzym,aGrecjastałasięprowincją
imperiumrzymskiego.Cywilizacjarzymskaczerpaławtwórczysposóbzosiągnięć
podbitychobszarów,szczególniezGrecji(PiontekJ.,MarciniakA.,1998).WVIIIw.
p.n.e.naPółwyspieApenińskimzlicznychosaduformowałsięRzym,wtymsamym
czasiepowstałyteżMediolaniGenua.
RzymbyłprawdopodobnienajwiększymmiastemEuropyiwIIw.n.e.liczyłpo-
nad1mlnmieszkańców.Wielkieimperiumrzymskieobejmowałonietylkoobszary
położonenadMorzemŚródziemnym,alejegowpływyrozprzestrzeniłysięnaWyspy
Brytyjskie,FrancjęiznacznączęśćEuropyŚrodkowej,gdziebyłyrozsianeosadytar-
goweiwojskowe,będącepodwalinamilicznychmiastwspółczesnych,m.in.Lyonu,
Bordeaux,Walencji,WiedniaiAntwerpii.
TakiebyłypoczątkimiastotwórstwawEuropie,chociażwEuropieZachodniej
miastapowstawałypóźniej,aznaczniepóźniejpojawiłysięwEuropiePółnocnej.Roz-
wijałysięoneewolucyjnie,couważanozazjawiskonaturalne.
PoupadkuniewolniczegoimperiumrzymskiegowEuropie,przysłabymrozwoju
siłwytwórczych,ukształtowałysięstosunkifeudalne.Wewczesnymfeudalizmiewzra-
stałyidominowałymiastaPółwyspuPirenejskiego,wtymczasiezagarniętegoprzez
Arabów.RozwinęłosięToledo,którewXw.liczyłoponad200tys.mieszkańców,
Kordoba(arabskie„upiększenieświata”)jakocentrumnaukiikultury,zamieszkiwana
przez500tys.osób(Xw.)iwieleinnych.UpadająmiastabasenuMorzaŚródziemne-
go,którewrazzeschyłkiemzachodniegocesarstwarzymskiegopopadająwstagnację,
częstowruinę,np.Rzymliczyłwtymczasietylkook.40tys.mieszkańców.Sąsiedz-
tworuinświataantycznegostajesięprzezkilkawiekówtrwałymelementemcywiliza-
cjimiejskiejkształtującejsięEuropy(BenevoloL.,1993,1995;zaJałowieckiB.,
SzczepańskiM.S.,2002).
