Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
ArturMarkowski
zarządzaniaiadministrowaniawspólnotąposiadaływewnętrznąspójnośćisys-
temzależności.Władzawnichbyłasprawowanainominowanaprzezczłonków
społeczności(wznacznejczęści-wyjątektonp.zatwierdzaniewładzkahałuprzez
właścicieladóbr),nazewnątrzzaśwystępowałyonejakoreprezentacjaspołecz-
nościżydowskiejikooperowałyzwielomapodmiotamipolitycznymi,takimijak
królijegourzędnicyorazwłaścicieledóbr,wktórychmieszkaliŻydzi.ostatnie
badaniaAnnyMichałowskiej-Mycielskiejpoświęconedziejomwaadulitewskiego
wskazująjednoznacznienato,żeczęstotliwośćizakrestychkontaktóworaz,co
ważne,zależnościpolitycznychiekonomicznychmiędzyżydowskimiinieżydow-
skimiinstytucjamipolitycznymibyłyznaczne
7
.
Moimzałożeniemjestobserwacjanietylezmianwyobrażeńiopiniiosa-
morządzieżydowskimbądźinstytucjach,któredotegomianapretendowały
wXIXw.,aleraczejocenapragmatycznychdziałań:zmianinstytucjonalnych
ikompetencyjnychorazimplementacjizmianprawnychnapoziomielokalnym.
WyjątekczynięjedyniedladebatytoczącejsięwpierwszychlatachistnieniaKró-
lestwaKongresowego,miałaonabowiemistotneznaczeniedlalikwidacjikahału
ipowołaniadożyciadozorówbóżniczych.
Celemtejobserwacjijestodpowiedźnapytanie,czywprowadzonew1822r.
dozorybóżnicze,administrującepotrzebamispołecznościżydowskiejwKróle-
stwiePolskim,spełniałyrolęsamorząduiczymogąbyćzatakiuważane.
Władzepaństwowe-władzeżydowskie:relacje
Wutworzonymw1815r.KrólestwiePolskimkahałbyłjedynąprawnieakcepto-
wanąilegalnąformąadministrowaniawspólnotążydowskąijednąznielicznych
formsamorządnościwogóle.Niemapodstawdosporówosamorządnycharakter
kahału,bezwzględunaokres,ojakimmówimy,choćjużstolattemuwidziano
różnicęjakościowąmiędzydziałaniemtejinstytucjiwokresieprzedrozbiorowym
iwXIXw.
8
oświeceniowymodelpaństwaujawniającysięwliberalnejkonsty-
tucjiKongresówkinakazywałurzędnikomwiększąingerencjęwżyciespołeczne
poddanychAleksandraI,apóźniejMikołajaI.Kolejnekrokiwładzadministra-
cyjnychkierowanoraczejwstronępodporządkowaniacentralnejadministracji
7
A.Michałowska-Mycielska,SejmŻydówlitewskich(1623-1764),Warszawa2014,s.248-
264.
8
D.Kandel,ŻydziwdobieutworzeniaKrólestwaKongresowego,nKwartalnikPoświęcony
BadaniuPrzeszłościŻydówwPolsce”1912,t.1,z.1,s.97.
