Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
CzywKrólestwiePolskim(1815-1915)istniałsamorządżydowski?
19
rozszerzeniazakresukontrolinadswoimiobywatelamiorazinstytucjamiprzez
nichtworzonymi.
ZkoleiwdrugiejpołowieXIXw.problemywyborówifunkcjonowaniado-
zorówbóżniczychzeszłynadrugiplan.Władzepaństwowemieszałysięwówczas
dosprawpobocznych,takichjakchociażbyprzyjmowanieŻydówdocechówrze-
mieślniczych
17
czyprocedurywyborówrabina
18
.
Kahałbyłwięcinstytucją,którakolidowałazpomysłaminarządzeniepań-
stwempo1815r.Nieprzewidywanownichbowiemstrukturwładzytworzonych
oddolnie,ate,któresiłąrzeczyodziedziczonopopoprzedniejepoce,zczasem
traciłyswojeznaczeniepolityczne
19
.Wyraźnetendencjecentralizacyjneioświe-
ceniowaingerencjapaństwawspołeczeństwowidocznesąwpróbachnarzuca-
niakahałompewnychrozwiązańprzezadministracjępaństwową.Między1815
a1821r.kahałpodlegałcorazwiększejkontroliwładzadministracyjnych(komisji
wojewódzkich)orazwładzwyznaniowychifiskalnych.Natakistanrzeczynało-
żyłysiętakżeskargispołecznościżydowskiejnauciskwładzkahalnych,których
niedemokratycznepraktykiznanesąjużzXVIIIw.
20
Zarzucanourzędnikomka-
halnymnadużyciafinansoweiuciskbiedniejszychczłonkówgmin.Wskazywano
nieprawidłowościwwydawaniugminnychpieniędzyorazuciążliwośćskładek
zbieranychiwykorzystywanychnapotrzebygminyprzezstarszychkahalnych.
Wsytuacjachekstremalnychprorokowanonawetzniszczenieprzezwładzekahal-
newspólnotyijejorganizacji
21
.
Poważnymproblemembyłteżbrakreprezentacjispołecznościżydowskiejwo-
becpaństwapolikwidacjisejmówżydowskichkoronnegoilitewskiegowkońcu
XVIIIw.
22
Jejskromnąnamiastkąpozostałaznanazczasównowożytnychfunkcja
sztadlana,mającawXIXw.niecoinnywymiarizakres
23
.Publicyściipolitycy
17
ArchiwumPaństwowewKaliszu(dalej:APK),KaliskiZarządPowiatowy(dalej:KZP),
sygn.335,k.22-25.
18
ArchiwumPaństwowewLublinie(dalej:APL),RządGubernialnyLubelski(dalej:RzGL),
sygn.1909:69,k.64.
19
DobrymprzykłademsąsejmikiopisywaneprzezMaciejaMycielskiego,por.idem,Rząd
KrólestwaPolskiegowobecsejmikówizgromadzeńgminnych1815-1830,Warszawa2010.
20
21
Por.Michałowska,op.cit.
APP
,AMP
,sygn.199,k.98-99.
22
osejmachżydowskichpatrz:A.Leszczyński,SejmŻydówKorony1623-1764,Warszawa
1994orazMichałowska-Mycielska,op.cit.
23
Przykładdziałalnościsztadlanaomawiawswojejksiążcepoświęconejrelacjomwładz
KrólestwaPolskiegozruchemchasydzkimMarcinWodziński,por.idem,WładzeKrólestwa
Polskiegowobecchasydyzmu.Zdziejówstosunkówpolitycznych,Wrocław2008,s.78-220,tam
teżopracowaniadotyczącetegozagadnienia.
