Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
25
takżepodziałnadwiegrupypracowników:urzędnikówiniższychfunkcjona-
riuszypaństwowych2.Wodniesieniudourzędnikówprzyjętozasadęnawiąza-
niastosunkupracynapodstawiemianowania(nominacji);tylkowwyjątko-
wychsytuacjachmożliwebyłozatrudnienienapodstawieumowyopracę(tzw.
pracownicykontraktowi).Mianowaniemogłomiećcharakterstałylubczasowy,
alewyłączniewpierwszymprzypadkuistniałagwarancjastabilizacjizatrud-
nienia(urzędnikmianowanynastałemógłbyćzwolnionyzesłużbytylkona
podstawieprzepisówustawyluborzeczeniakomisjidyscyplinarnej).Urzędni-
ków,zewzględunawymaganewykształcenie,podzielononatrzykategorie:
kandydacinastanowiskawpierwszej,najwyższejkategoriimusielilegitymo-
waćsięwyższymwykształceniem(odbywalisłużbęprzygotowawczązakoń-
czonąegzaminem);kategoriędrugątworzyliurzędnicyzwykształceniemśred-
nim;trzeciązaśgrupęstanowiłyosoby,wobecktórychobowiązywałwymóg
ukończeniaszkołypowszechnejlubniepełnejszkołyśredniej;doposzczegól-
nychkategoriiurzędniczychprzypisano12stopnisłużbowych.Wprzypadku
niższychfunkcjonariuszypaństwowychobowiązywałytylkoniektóreprzepisy
dotycząceurzędników,np.mniejszebyłygwarancjestabilizacjizatrudnienia
[Szewczyk2006,s.16].Wszyscyczłonkowiekorpususłużbycywilnejbyli
zobowiązanidziałaćnarzeczinteresupublicznegoidobrasłużby.Należydodać,
żeustawazawierałatakżeregulacjedotyczącewyłączniekobieturzędniczek,
m.in.wprowadzałaszczególnąochronękobietciężarnych,umożliwiającimnp.
wykonywanielżejszej,dogodniejszejpracybezzmniejszeniauposażeniaczy
przerwaniepracyna12tygodni(conajmniejdwatygodniemiałyprzypadać
przed,aconajmniejosiem-poporodzie).Przepisyzabraniałytakżezatrud-
nianiakobietciężarnychorazkobietmającychmałedziecipozagodzinami
zajęćsłużbowych,wgodzinachnocnychipozastałymmiejscempracy,gwa-
rantowałynadtokażdejwdowiepopracownikupaństwowymtzw.wdowie
zaopatrzenie3.Międzywojenneprawodawstwo,wtymprzywołanaustawa,ot-
worzyłoadministracjępublicznądlakobiet,zbudowałorównieżfundament
dlaichkarieryzawodowejwinstytucjachpaństwowych.
Wpublikacjachpoświęconychadministracjipublicznej,tworzącejsię
wDrugiejRP
,możemyspotkaćbarwneopisyformowaniasięówczesnegokor-
pusuurzędniczego,wskładktóregoweszlipracownicyumysłowi,wieluuczo-
nych,literatówidziennikarzy,atakżeD(ś)wlałysiędoczłonuurzędniczego,
wypłoszonezRosjicałerzeszePolaków,bądźosób,któreterazdopierosobie
przypomniałyoswojejpolskości(ś),niżsibiurokracicarscyorazwczorajsi
żubrzykresowiprzeistoczeniwpodreferentów,matronyzodległychcichych
dworkównastanowiskachkancelistek,córkiwczorajszychdziedziców,które
2Funkcjonariuszemmogłazostaćosobaspełniającaokreślonewarunki,wśródktórych
wymienionom.in.:obywatelstwopolskie,nieskazitelnąprzeszłość,zdolnośćdodziałańpraw-
nychorazbiegłąznajomośćjęzykapolskiego.Zob.Ustawazdnia17lutego1922rokuopań-
stwowejsłużbiecywilnej,Dz.U.1949,nr11,poz.72zezm.
3Ustawaopaństwowejsłużbiecywilnejz1922roku,Dz.U.1922,nr21,poz.164.
