Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
27
zmianowanymfunkcjonariuszem,zrównanotakżepozycjęprawnąpracow-
nikówiurzędnikówmianowanychpodwzględemkorzystaniazwszelkich
świadczeń(pozaświadczeniamiemerytalnymi)8.W1948rokuwydanodekret,
wktórymwustawieopaństwowejsłużbiecywilnejterminDfunkcjonariusz
państwowy”zastąpiononazwąDpracownikpaństwowy”(umysłowy),apod-
stawowąformązatrudnieniastałasięumowaopracę9.WokresiePRL-u,pisze
HelenaSzewczyk,koncepcjezatrudnieniawadministracjipublicznejprzeszły
swoistąewolucjęodmodelupublicznoprawnego,opartegonastosunkachsłuż-
bowychłączącychfunkcjonariuszyzpaństwem,domodeluzatrudnieniapra-
cowniczego[Szewczyk2006,s.16].Oznaczałotowpraktyce,żesłużbapub-
liczna,którejistotęokreślałydbałośćodobrowspólneioddaniecałejswojej
osobydodyspozycjipaństwa10,zaczęłabyćtraktowanajakzwykłapraca(Dpra-
cajakkażdainna”),wykonywanaprzezpracownikanarzeczpracodawcy(urzę-
du).TadeuszZielińskinazwałtęzmianęprzejściemodzawoduelitarnegodo
zawodudemokratycznego:Dsłużbapaństwowauległaprzeobrażeniomzelitar-
negostanuwzawóddemokratyczny,stającsiędostępnądlaogółuobywateli.
Stałosiętojednakkosztempoziomufachowegokadrypracownikówpaństwo-
wych(...),atakżezacenęobniżeniaspołecznejpozycjiurzędnikapozbawio-
negodawnychprzywilejów”[Zieliński1984,s.102].Procesowidemokratyza-
cjiprofesjiurzędniczejtowarzyszyłoprzekształceniestrukturykadrowej
pracownikówadministracji,zarównozpunktuwidzeniaklasowego,jakiformy
stosunkuzatrudnienia:DNamiejscezwalnianychpracownikówprzyjmowano
nowych,zwłaszczapochodzeniarobotniczo-chłopskiego.Wieleznowoprzy-
jętychosóbniemiałożadnychkwalifikacjiibyłyoneuzupełnianepóźniejwróż-
nymsystemiedokształcania”[Jaśkiewicz1984,s.57].Okonsekwencjachtych
zmian,widocznychchoćbywupadkuspołecznegoprestiżuprofesjiurzędniczej
iniskiejocenieswojegozawoduprzezsamychurzędników,piszęwczwartym
rozdzialepracy;wtymmiejscuwartotylkowspomnieć,żezasymbolicznądatę
zerwaniaztradycjąsłużbycywilnejDrugiejRPmożnauznać20grudnia1974
roku,kiedyzaczęłoobowiązywaćrozporządzenieRadyMinistrówoprawach
iobowiązkachurzędników.Zostałownimzapisane,żepracownikiempań-
stwowymmożezostaćtylkoosoba,którazewzględunaswojąpostawęideo-
wo-moralnądajerękojmięnależytegowykonywaniazadańpracownikaurzędu.
Byłtowarunekzatrudnieniawymienionywakcienormatywnymjakopierwszy,
8Zob.DekretPolskiegoKomitetuWyzwoleniaNarodowegozdnia27grudnia1944r.otymczaso-
wymunormowaniustosunkusłużbowegoizaszeregowaniufunkcjonariuszypaństwowych,Dz.U.1944,
nr16,poz.89;Dekretzdnia25października1948r.ozmianieustawyopaństwowejsłużbiecywilnej
z17lutego1922,Dz.U.1948,nr50,poz.381.
9Mianowanieutrzymanotylkodlastanowiskwyższychikierowniczych,aleitakbyło
onokażdorazowouzależnioneoddecyzjiPrezesaRadyMinistrówbądźministraresortowego.
Ostateczniezostałoonowogólezniesionejakoformanawiązaniastosunkupracyzpracowni-
kiempaństwowym-rozwiązanietakiewprowadziłwspomnianykodekspracyz1974roku.
10S.Kasznica,Polskieprawoadministracyjne,Warszawa1946,s.88.
