Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.Utowarowienieiodtowarowieniewujęciusocjologicznym
1.5.Utowarowienie/odtowarowieniearelacjemiędzy
dobramiwykluczalnymiiniewykluczalnymi
zkonsumpcjiorazrywalizacyjnymi
inierywalizacyjnymi
Pełniejszaanalizazjawisku-iodtowarowieniawymagauwzględnienia
dwóchklasycznychwteoriiekonomiirozróżnień,któremożnaująćwpostaci
następującychpytań:(1)czydanedobrojestwykluczalneczyniewykluczalne
zkonsumpcji,czyliczydasięwykluczyćzużytkowaniaosobynieuprawnione
(np.takiektórezatodobroniezapłaciły)?;(2)czydobropodlegakonsump-
cjirywalizacyjnejczynierywalizacyjnej?3Obapowyższekryteriazastosować
możnadopodstawowegoodróżnieniadóbrprywatnychidóbrpublicznych
(por.Labaree1997;Trosow2014/2015:17-29).Niektórzyzekonomistów
posługująsiępierwszymlubdrugimkryterium;obanarazstosujenp.Joseph
Stiglitz(por.Stiglitz,Brown1988),dlaktóregodobraprywatnesąwykluczal-
neirywalizacyjnewkonsumpcji,apubliczne-niewykluczalneinierywaliza-
cyjne.Zeskrzyżowaniaobutychkryteriówwynikazestawienie:
Wykluczalnezkonsumpcji
Rywalizacyjne
wkonsumpcji
1.dobraprywatne
Nierywalizacyjne
wkonsumpcji
2.dobraklubowe
Niewykluczalnezkonsumpcji
3.dobrawspólne
4.dobrapubliczne
Tabelawymagakilkukomentarzy.DlaSamuelsona(1955:350-356,por.
teżKwiatkowski2013)dobroniewykluczalnezkonsumpcjicechujesiętym,
żedobrorazwyprodukowanemogąkonsumowaćkolejnejednostkiprzyze-
rowymkoszciekrańcowymtakiejkonsumpcji.Jegoklasycznymiprzykłada-
misąlatarniamorska(razwybudowana,służywszystkimprzepływającym
statkom)iobronanarodowa.Należyjednakdodać,żeniewykluczalne
zkonsumpcjisąwszczególnościrozmaitedobranatury,wtymdarmowe
ndaryprzyrody”(światłosłońcaczyśpiewptaków)idobrapozyskiwane
zniejprzezczłowieka.
3OdróżnieniedóbrwykluczalnychiniewykluczalnychwprowadziłjakopierwszyPaulSa-
muelson(1954),skrzyżowanietegoodróżnieniazpodziałemnadobrarywalizacyjneiniery-
walizacyjnewkonsumpcjiznajdujesięwwielutekstachekonomicznych(Mankiw2009:226,
Balcerowicz2013:XIIIinast.),poniżejwykorzystujemytakżemodyfikacjęzaproponowaną
m.in.przezElinorOstrom(2010).Wjęzykupolskimużywasięteżokreśleńnwyłącznośćko-
rzyści”inkonkurencjawużytkowaniu”.
26
