Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
Wstęp
Zkoleibrakujeznaczącychinformacjiodnoszącychsiędozagadnieńsanitarnych
wkronikach,zwłaszczagdańskich166itoruńskich167,atakżerelacjachzpodróży168.Wtej
grupieźródełzasługujenauwagęjedyniekrótkiopismiastanieznanegoznazwiska
kupcaangielskiegobawiącegowGdańskuokoło1734r.,któryzawieracenneuwagi
natematjakościgdańskichbrukówulicznych169.
Cennąkategorięmateriałówbadawczychstanowiąźródłasłownikoweileksyko-
graficzne.Dostarczająnaogółdrobnych,aczkolwiekwartościowychdanychjęzyko-
wychdotyczącychpojęćzwiązanychzutrzymywaniemczystości(słowniki)orazinfor-
macjinatematusuwanianieczystości(leksykony).Najbardziejprzydatneokazałysię
słownikJohannaChristophaAdelunga(wydawanywlatach1774-1786)orazency-
klopediaJohannaGeorgaKrünitza(publikowanaod1773r.)170.Skorzystanorównież
zleksykonuJohannaHeinrichaZedlera(ukazującegosięsukcesywniewlatach1732-
1759)isłownikapruskiegoopracowanegoprzezGeorgaErnstaSiegmundaHenninga
w1785r.171,aponadtozXIX-wiecznychpublikacjisłownikowych:DeutschesWörterbuch
JacobaiWilhelmaGrimmóworazsłownikaprowincjonalizmówpruskichHermanna
Frischbiera172.Ważnymźródłeminformacjiokazałysięprócztegosłowniki(niemiecko-
-polskiipolsko-niemiecki)opublikowanew1828i1837r.przezKrzysztofaCelestyna
Mrongowiusza173.
bekanntesteStädteundLänderseyn,auchwasendlichPhisicè,MoraliterundOeconomicèvonsolcher
Sauberkeit,undimGelegenheitauchderUnfäthereyhalberzubemerckensey,Dresden1724.
166ChristophBeyersdesAlternDanzigerChronik[w:]ScriptoresRerumPrussicarum,t.5,Leipzig1874;
BerntStegmann’sHanseatischeChronik[w:]ScriptoresRerumPrussicarum,Bd.5,Leipzig1874;Christian
Fischer,ChronologiaundZeitbuchderStadtDantzigoderBeschreibungderweitberümbtenStadt,Dant-
zig1674,BGPAN,Ms52;DantzigerGeschichtenincertiiautorisvomJahre824-1696,BGPAN,Ms67;
R.Curicke,DerStadtDantzighistorischeBeschreibung,Amsterdam-Dantzig1687.
167Joh.Richtsteig’schronicalischeAufzeichnungTornerundTornangehenderBegebenheiten,
Bd.1-2,1704-1730,APT,II/XIII,80;II/XIII,80a;TornerChronika.Schultzian,1619-1676,APT,II/
XIII,25;Brauer,GeschichtederStadtmorn,Bd.1-3,1719-1750,APT,II/XIII,54;II/XIII,54a;II/XIII,
54b;JacobHeinrichZernecke,mornischeChronicainwelcherdieGeschichtedieserStadtvon1221bis
1726ausbewehrtenScribentenundglaubwürdigenDocumentiszusammengetragenworden,Berlin1727.
168K.Ogier,DziennikpodróżydoPolski1635-1636,cz.1-2,tłum.E.Jędrkiewicz,oprac.W
.Czapliński,
Gdańsk1950-1953;meTravelsofPeterMundyinEuropeansAsia1608-1667,vol.4:TravelsinEurope
1639-1647,ed.R.C.Temple,London1925;GiacomoFantuzzi,DiariuszpodróżypoEuropie(1652),tłum.
iwstępW
.Tygielski,Warszawa1990;MartonaCsomborapodróżpoPolsce,tłum.J.Ślaski,Warszawa1961.
169AParticularDescriptionoftheCityofDantzick,London1734.
170J.Ch.Adelung,Grammatisch‑kritischesWörterbuchderhochdeutschenMundart,Leipzig1774-1786;
J.G.Krünitz,OeconomischeEncyclopädieoderallgemeinesSystemderStaats‑Stadt‑Haus‑undLandwirth‑
schaf,inalphabetischerOrdnung,Berlin1773-1858.
171J.H.Zedler,GroßesvollständigesUniversal‑LexikonallerWissenschafenundKünste,Halle-Leip-
zig1732-1759;G.E.S.Henning,PreußischesWörterbuch,worinnennichtnurdieinPreußengebräuchliche
eigenthümlicheMundartundwassiesonstmitderniedersächsischengemienhat,angezeigt,Königsberg1785.
172J.Grimm,W
.Grimm,DeutschesWörterbuch,Leipzig1854;H.Frischbier,PreussischesWörterbuch.
Ost‑undWestpreussischenProvinzialismen,Bd.1-2,Berlin1883.
173Ch.C.Mrongovius,Słownikniemiecko‑polski/Deutsch‑polnischesHandwörterbuchnachAdelung
undLindegearbeitet,Danzig1828;Ch.C.Mrongovius,Dokładnysłownikpolsko‑niemieckikrytycznie
wypracowany/Ausführlichespolnisch‑deutschesWörterbuchkritischbearbeitet,Königsberg1837.
