Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
42
I.Politykasanitarnawładzmiejskich
wstanpłynnyiprzypominającychszlamnieczystości,nasiąkniętejwodąziemi
(nbłoto”)zalegającejnaulicach,atakżeodchodówludziizwierząt44.Wpodob-
nysposóbujmowałrzeczZedler,którystawiałznakrównościpomiędzyngnojem”
(nGassen-Koth”),nszlamemulicznym”(nGassen-Schlamm”),anawetnluźnązie-
mią”(nSchutt-Erde”),wskazującprzytympośrednio,żetakimmianemnależyokre-
ślaćsubstancjępółpłynną,nadającąsięznakomiciedoużyźnianiagleby45.Także
uKrünitzategorodzajunieczystościutożsamionozulicznymbłotem,bowiem-jak
pisałówautor-pozostawionenaulicachsuchebrudyponasiąknięciuwodądesz-
czowąrychłoprzemieniająsięwbłoto(nKoth”)46.
Zakresznaczeniowyterminuuzyskanynapodstawieanalizyjęzykowejgdańskich,
apoczęścitakżeelbląskichitoruńskichtekstówurzędowych,pokrywasięwdużej
mierzezobjaśnieniamiwźródłachsłownikowychileksykograficznych.Naogółsto-
sowanogowodniesieniudowszelkichnieczystościulicznychopółpłynnejkonsy-
stencji,przedewszystkimnaokreśleniezalegającegonaulicachbłota47.Dośćzresztą
powiedzieć,żeniewielemniejniżpołowa(dokładnie40%)gdańskichedyktówiroz-
porządzeńzXVIiXVIIw.zawierającychpostanowieniaopozbywaniusięmokrych
nieczystościdotyczyłauprzątaniauliczekpomiędzyzabudowaniamigospodarczymi
WyspySpichrzów,naktórychzdaniemwładzmiejskichgromadziłysięnadmierne
ilościbłotaiszlamuwzwiązkuzbliskościąMotławy48.Częstorównież,alewyłącz-
niewźródłachgdańskich,używanopojęcianKot”naoznaczenieszlamuzatykającego
rynsztoki(nRinsteinemitKoettverfullet”)bądźspływającegonimidoodsadników
(zwanychpowszechnieskrzyniamiszlamowymi)49.
Niecoświatłanatenrodzajnieczystościrzucajednazesprawtoczącychsię
w1685r.przedgdańskimSądemWetowym,dziękiktórejmożnaprzynajmniejwpew-
nymstopniuwyrobićsobieopinięnatematichcharakteruikonsystencji.Otóżjeden
zfurmanównajętychprzezmiastodowywożeniaulicznegobłota(zapewnepomie-
szanegozinnegorodzajuodpadkami),oskarżonyoniewłaściwezaopatrzeniewozu
wburtychroniąceprzedwypadaniemnaulicejegozawartości,tłumaczyłsię,żezakła-
daniedesekniejestcelowe,ponieważwywożonaprzezeńmateriamadośćrzadką
44Adelung,Bd.2,Sp.1733-1735.
45Zedler,Bd.10,Sp.376.
46nwenndertrockneSchmutzaufdenDämmenundBürgersteigenliegenbleibt,beimRegensichmit
demWasservermischt,undzuKothwird”-Krünitz,T.175,s.318.
47Zob.APG,300,93/25,s.176,246,469-470,617-618;300,93/53,s.6,22;300,58/120,s.42,176;300,
58/121,k.42v(nWegräumungdesgroBenKohts”);300,R/Q,2,k.113r;300,R/X,8,k.97r,100r,141v;300,
R/Z,1,k.88r;300,10/11,k.614r;BGPAN,MsUph.f.146,s.253-254;APG,300,3/38,s.149(nKoettund
GaBenmistzusammenschaufeln”);300,5/38,k.1r-1v(nKothgeschufelt”).
48APG,300,93/25,s.31,138,160,170,246,300,358,467,656;300,93/53,s.8,20,78;300,58/120,
s.16,42,48,68,96,102,116,122,162,185,192,260,402.
49APG,300,93/25,1546r.,s.469-470;300,93/53,s.68(1579r.),s.100(1591r.);ndieGaBenund
Rinsteinevonallerleymist,koettundunreinigkeitreinhalte”-APG,300,58/120,s.150(1595r.);nden
KoettundSchlaminderMottlawauBbaggernundauBbringen”-ibidem,s.253(1618r.);APG,300,
3/270,s.187-188(1641r.);369,1/87,k.331r(1760r.).
