Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Terminologiazwiązanazoczyszczaniem…
41
ogólnym,odnoszącymsiędowszelkiegorodzajuzanieczyszczeń,wykorzystywanybył
wniecomniejszymstopniuniżpoprzednie35.Częściejokreślanotymmianemnie-
czystościmającepostaćpółpłynnąlubpłynną36;świadcząotymstosunkowoliczne
zapisyinformująceowylewaniunauliceidociekówwodnychtegorodzajumateriilub
wypływaniujejwniepożądanychmiejscach37.
Pojęciategoużywanorównieżdookreślaniapodobnych,choćjużbardziejszcze-
gółowychtypównieczystościcharakteryzującychsięniestałąkonsystencją.Termin
nUnflat”stosowanozwłaszczawGdańskuiElbląguXVI-XVIIIw.takżenaoznacze-
niepółpłynnejzawartościrynsztoków38orazskrzyńszlamowychirząpibłotnych39.
Nierzadkonazywanotakświńskągnojówkę40izawartośćkloak41,zaśwpojedyn-
czychprzypadkachświeżeludzkieekskrementy(ns.v.menschl[icher]Unflaht”,jak
zapisanowjednymzaktówprawnychRadyStaregoMiastawGdańskuz1725r.)42.
4.Kot,Gassenkot.Pojęciebliźniaczewstosunkudodwóchomówionychwyżej,
częstokroćużywaneznimizamiennie.Cointeresujące,termintenfunkcjonował
nawiększąskalęjedyniewGdańskuwXVIiXVIIw.(149wzmianek,12,5%),nato-
miastsłabobyłobecnywpozostałychmiastachpruskich,gdzie(jakteżwGdańsku
naprzestrzeniXVIIIstulecia)zastępowanybyłtakimipojęciami,jaknUnlust”iczę-
ściejnUnflat”
.WedługMrongowiuszapolskimiodpowiednikamiterminu,któryautor
utożsamiałzngnojem”(nMist”),byłytakieokreśleniajak:nbłoto”(uliczne),npluga-
stwo”,ngnój”,atakżengówno”inkał”43.ZkoleiAdelungwykazywał,żeówtermin
winienbyćużywanynaoznaczenieulicznegobłota,płynnychbądźprzechodzących
35Zob.APG,300,10/58,k.306v-307v;300,58/120,s.541;300,58/121,k.150v-151r;300,93/25,s.10,
177-178;300,93/51,s.3;300,93/53,s.22;300,R/X,4,k.78r;300,R/X,8,k.97r;BGPAN,Od5705.8º,
adl.28;APG,369,1/28,s.66,72,81,85,257,270,272;369,1/87,k.331r-333v,466r-468v;369,1/804,
s.1-3;369,1/1478,s.183;APG,492/256,s.333-336.
36Zob.APG,300,93/25,s.129(nslomickundunfletick”,1528r.),s.154(1533r.),s.248(1539r.),
s.542-543(1551r.);APG,492/859,s.129(1588r.);APG,300,58/120,s.120(1591r.,nallerleyunflot
verschlammen”);300,R/P
,8,s.57(1611r.);300,R/Q,21,k.95v(1696r.);369,1/1474,s.191(1726r.);BG
PAN,Od5710.8º,adl.80(1747r.).
37nsollniemandtWaBeroderandernseinenUnflathvonseinemLöbenoderand[er]BseinenRinnen
gieBen”-APT,II/I,4,k.35r;nfoleSlam,koeth,unndanderunfloet”-APG,300,93/25,s.310;nallerley
unflatheruntervorseinethürgegoBen”-APG,300,3/270,s.187-188;nbeystarckenReegenallerMill
undUnflathvondenMistbergenindieRadaunefleiBet”-APG,300,R/P
,12,s.939;nsichallesAusgies-
sensdesUnflatsaufdieStrassenindieTrummenundRinnsteinezuenthalten”-BGPAN,Od5707.80,
adl.27;nkeinUnflathind[en]FluBhereinfleiBensolte”-APG,369,1/66,s.312-313.
38APG,300,5/86,k.20v-21r,46r/46v,55v-56r;300,R/Z,2,s.92-93;369,1/36,s.128;369,1/74,
s.718-719;BGPAN,Od5705.8º,adl.40;Od5710.8º,adl.80.
39nihrWaBeroderUnflatausihrenschlamgrubenoderMaltzgrubengieBen”-APT,II/I,4,k.35r-
-36r;ndenunflatauBderStadtindieMotlawführen”-APG,300,10/25,k.347r;nwegschafungdes
UnflatsandemGraben[…]undSchlamm-Kasten”-APG,369,1/1474,s.191.
40APG,300,R/Z,5,s.130-131;nSchweinebeysichhelt,wodurchgroBeUnfletereyundunlust”-APG,
300,5/79,k.326v;nUnflathvondemMastvieh”-APG,492/257,s.846.
41APG,300,3/444,s.35,45;300,10/79,k.169r-177r;300,12/2,s.75;BGPAN,Od5707.80,adl.27;
APG,369,1/77,k.93v.
42APG,300,41/153,s.14.
43Mrongovius1828,s.327;Mrongovius1837,s.364.
