Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rolarelatywnejdeprywacjiwgenerowaniunapięcia
33
wadzeniutejproblematykidopraktykibadawczejsocjologiiodegraliRobert
K.Merton,którypoddałteoretycznejsystematyzacjiobserwacjezespołuStouf-
fera,orazautorpracynatematsprawiedliwościspołecznejiwzględnejdepry-
wacjiWalterG.Runciman.
JakwskazujeMirosławaPosern-Zielińska(1975),wśródkoncepcjidotyczą-
cychspołecznychźródełruchówspołecznychnauwagęzasługujetzw.teoria
relatywnejdeprywacji.Jejtwórcąjestznanyamerykańskiantropologisocjo-
logDavidF.Aberle,którysformułowałjąnapodstawieszeregusugestiiwysu-
wanychwcześniejprzezinnychbadaczy.Wedługautorarelatywnadeprywacja
polegananegatywnejniezgodnościpomiędzyuzasadnionymioczekiwaniami
jednostkilubgrupywzględemotaczającejjąrzeczywistościafaktycznymjej
stanem,którynieodpowiadaowymoczekiwaniom.Wtymujęciuukładem
odniesieniadlaspołecznychocenaktualnegostanurzeczysąindywidualne
(społeczne)oczekiwaniagrupy,ukształtowanenapodstawiedawnychdoświad-
czeńjednostki.Negatywnesądyorzeczywistościsąkształtowanewyłącznie
napodstawiestałychkonfrontacjiwspółczesnościzprzeszłością.Mogąone
zatempowstaćnawetwtakichśrodowiskach,wktórychdochody,stopażycio-
waidostępdoróżnorodnychosiągnięćcywilizacyjnychznacznieprzekraczają
średnipoziomdladanegokraju,klasyczywarstwy.Punktemodniesieniajest
bowiemzawszewłasnaprzeszłość,napodstawiektórejwnioskujesięoprzy-
szłości.Jejniezgodnośćzprzewidywaniamistajesięźródłemniezadowolenia.
Odczuwanadeprywacjamawięccharakterwzględny,anieabsolutny.Zresztą
zdarzasię,żeidentycznykontekstsytuacyjnywjednymprzypadkuwywołuje
społeczneniezadowolenieisilnepoczuciekrzywdy,winnymzaś–nie.Jak
zaznaczaStanisławSiek(1984),teoriarelatywnejdeprywacjiopierasięnazało-
żeniu,żeosobymogączućsiępozbawionepewnychpożądanychrzeczywsto-
sunkudowłasnejprzeszłości,innychosóbigruplubinnejkategoriispołecznej.
JakpodkreślaIrenaMudrecka(2004,s.55),najogólniejmożnapowie-
dzieć,żenpotrzebatostanbraku.Stantenzaburzarównowagępsychiczną,co
pociągazasobąodczuwanienapięcia”.Motywujeonojednostkędodziałania
mającegonaceluodzyskanierównowagi.Jednakże,abyaktywnośćczłowieka
byłazorganizowana,celowaiukierunkowananaredukcjęnapięcia,musion
nauczyćsięrozpoznawaćróżneodmianyswoichstanówemocjonalnychoraz
odnajdowaćobiekty,któresąmuniezbędnedożycia.Takwięckażdąpo-
trzebęmusionskonkretyzować,czylidostrzecpołączeniepomiędzyobiektem
