Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
I.Kluczowepojęciaiwyzwaniazwiązanezpolitykązagraniczną
paradoks:nWżadnejinnejepoceniepołożonowiększegonaciskunaautonomię
państwnarodowychczynamożliwośćdefiniowaniadużychtożsamościzbiorowych
przezpryzmatnarodu.Aprzecieżdokonałosiętowłaśniewtedy,kiedyświatstawałsię
corazwyraźniejmiędzynarodowy,cozresztąbyłopoczęściźródłemtegofenomenu”
[Calhoun2007,s.34].Trzebatakżepamiętać,żeoileinstytucjapaństwanarodowego
funkcjonujewEuropieoddwóch–trzechstuleci,otylewwieluregionachświata(np.
wAfryceczynaBliskimWschodzie)raptemodkilkudziesięciulat[Bieleń2009,s.45].
Samopojęciepaństwanarodowegopojawiasięprawdopodobnienajpierwwjęzyku
francuskim(Étatnational),anastępnieniemieckim(Nationalstaat)iangielskim
(NationState)[Kubiak2007,s.33-34].
Używającpojęcianpaństwonarodowe”,należypamiętać,żenagrunciepolito-
logiiorazwpraktycepolitycznejbywaonoodczytywanenadwazasadniczoróżne
sposoby.Popierwsze–państwonarodowerozumiećmożnajakotwórpolityczny
ojednolitejstrukturzeetnicznej,(względnie)narodowojednorodny.Ewentualnie
państwonarodowetraktujesięwkategoriachnpaństwadanegonarodu”,awięc
takiego,wktórymnaródtytularny(etnokulturowy)pełniszczególnąfunkcję
ngospodarza”państwaiztejracjiposiadaszczególneuprawnienia(innimiesz-
kańcypaństwauznawanisązaczłonkówmniejszościnarodowychorazetnicz-
nychitraktowanisąponiekądjakongoście”)[Wnuk-Lipiński2005,s.146-146].
Przeciwieństwemtakrozumianegopaństwanarodowegosąpaństwawieloetniczne
lubwielonarodowe.Gdybyprzyjąćtentypdefinicji,należałobyuznać,żepaństw
narodowych,tzn.takich,wktórychnaródtytularnystanowimin.85-90proc.,jest
jedynieok.30wskalicałegoświata(10-15proc.wszystkichpaństw).Całąresztę
musielibyśmynazwaćpaństwamiwielonarodowymi[Kubiak2007,s.32-33;Giddens
1985,s.216-220;Connor1972,s.319-355;Szul2009,s.47].Podrugie–omawiany
termindajesięwspółcześniezdefiniowaćjakopaństwo,wktórymsuwerenemjest
naród(społeczeństwo)lubteżbardziejbezpośrednio–npaństwo,którejestnaro-
dem”.Przymiotniknnarodowy”oznaczawówczasinformacjęoźródlelegitymizacji
władzypaństwowej(ustrójliberalno-demokratyczny).CraigCalhounstwierdza
wprost,żemamywtymprzypadkudoczynieniazgłębokimprzekonaniem,że
nwładzapolitycznamożebyćprawomocnajedyniewtedy,gdyodzwierciedlawolę
ludzi,którzyjejpodlegają,lubprzynajmniejsłużyichinteresom”[Calhoun2007,
s.107].Terminnnaród”symbolizujezatemwspólnotępolityczną(obywatelską),
niezaśetniczną.
Współczesnepaństwonarodoweznajdujesięwgłębokimkryzysie–twierdziwielu
politologów,wskazującnadwarównolegleprzebiegająceprocesydelegitymizacjitej
historycznejformacjipolitycznej.Wlatach70.XXwiekuwybitnyfilozofhistorii
ArnoldToynbeeprzepowiadałrychłyupadekinstytucjipaństwanarodowegoiby-
najmniejniebyłosamotnionywswoichprognozach[Bieleń2009,s.47].TomaszŻyro
stwierdza,żenpaństwonarodowejest«rozciągane»wdwóchkierunkach.«Wgórę»
