Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.Wyzwaniadlapaństwjakopodmiotówpolitykizagranicznej19
Współczesnepaństwaniemająjużwyłącznościnakształtowanieładumiędzyna-
rodowego.Wciąguostatnichkilkunastulatpojawiłasiębowiembardzosilnakonku-
rencja,zjednejstronywpostaciorganizacjimiędzynarodowych:międzypaństwowych
ipozarządowych(wtymtakżedziałającychniedokońcajawnie,jaksłynnaGrupa
Bilderberga,uznawanazazalążekrząduświatowego),zdrugiejstrony–korporacji
wielonarodowych.Organizacjemiędzynarodowetojednakstosunkowoobszerna
kategoria,obejmującapodmiotyoróżnejsileoddziaływaniaistopniuautonomii,
posiadająceinieposiadającepodmiotowościwprawiemiędzynarodowym.Wydaje
się,żenajwięcejemocjiwodniesieniudoomawianegoproblemubudząwspółcześnie
tzw.korporacjewielonarodowe(transnarodowe).Sątowielkieisprawniezarządzane
organizacjegospodarczeokapitaleniejednokrotnieprzewyższającymrocznePKB
średniejwielkościpaństwa.
Korporacjetransnarodowe(TransnationalCorporations–TNC)należądonajdy-
namiczniejrozwijającychsięuczestnikówstosunkówmiędzynarodowych.n100naj-
większychkorporacjiskupia12proc.zagranicznychaktywów,18proc.sprzedaży
oraz14proc.zatrudnieniazewszystkich64tys.istniejącychKTN”.Przypadananie
ok.80proc.światowegohandlutechnologiamioraznakładównabadaniairozwój,
atakżedwietrzecieświatowegohandlu.Spośród200największychaktorówgospo-
darczych160stanowiąkorporacjetransnarodowe,atylko40państwa.Wtejsytuacji
niejednokrotniemamydoczynieniazsytuacją,wktórejpaństwawystępująwobec
korporacjitransnarodowychwrolipetenta,zabiegającokonieczneinwestycjezagra-
niczne.nTokorporacjesąstroną,któradokonujewyboru,gdziezainwestować,apań-
stwarywalizująmiędzysobąoichzainteresowanie”–piszeAdrianaDudek.Zkolei
JanuszSymonideszauważa,żenNajwiększekorporacyjnegiganty«upodabniają»się
dopaństwiwykazująpewnązdolnośćdodziałańnapłaszczyźniemiędzynarodowej.
Zawierająbowiemumowy,którechoćniemająformalniecharakteruumówmiędzy-
narodowych,todlawielukrajówsąważniejszeniżumowyzinnymipaństwamiczy
organizacjamimiędzynarodowymi.Niektórekompaniemajązagraniczneplacówki
ireprezentacjęwwielupaństwach.Nierzadkoużywają«własnej»flagiczybandery”.
Zdrugiejjednakstronykorporacjetransnarodowepodlegająwładzypaństwowej.nSą
oneosobamiprawnymiimajązawszeobywatelstwoczyprzynależnośćpaństwową
jakiegośkraju.Państwomacierzystenietylkorejestrujekorporacje,lecztakżeokre-
ślazasadyichdziałania,wysokośćpłaconychpodatków,zakazujemonopolizacji
inieuczciwychpraktykczywykorzystywaniadominującejpozycji”[Dudek2008,
s.443-445;Symonides2009,s.162-163;Zyblikiewicz2002,s.83etseq.;Ostaszewski
2008,s.811etseq.].
Oilenaogółniekwestionujesięwzrastającejrolikorporacjitransnarodowych,teza
osemi-suwerennymstatusieniektórychorganizacjimiędzynarodowychwzbudza
pewnekontrowersje.Teoretycystosunkówmiędzynarodowychzadająsobiepytanie,
