Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Pewnymuproszczeniembyłobyzałożenie,iżgranicapaństwarzym-
skiegowswymznaczeniupodstawowymflbarbarosRomanosquedivide-
ret”,jakzprzekonaniempiszeautorHistoriaAugusta,wtymwypadkudo-
noszącoWaleHadrianawzniesionymwBrytanii
25
.Granicatabowiemmiała
charakterotwarty.Byłaonawrzeczywistościwwiększymstopniustrefą
kontaktówaniżeliścisłąliniąoddzielającąto,corzymskie,odtego,coobce,
barbarzyńskie;byłapasem,którypełniłfunkcjęfiltramiędzypaństwem
rzymskim,czylijegoprowincjami,atym,cojeotaczało.Rolatejstrefyewo-
luowaławzależnościodcelówpolitykirzymskiejwobecludówościennych
ikażdorazowegoukładusił.WlatachniekorzystnychdlaRzymuzmianna
obszarzebarbarzyńskimiwzrostuzagrożeniawojennegozestronysąsiadów
zyskiwałaonanaznaczeniuprzedewszystkimwstrategiidefensywnejpań-
stwarzymskiego,stawałasię—twierdziBenjaminH.Isaac—granicąobron-
ną26.Wwarunkachwiększejstabilizacjipolitycznej,czywręczpokojowych,
byłtorejon,który,uogólniając,bardziejłączył,niżdzielił27.Spostrzeżenieto
dotyczyzarównogranicywyznaczonejprzezlimes,jakiripa.Drogilądowe,
szlakiwodnełączyłyróżnebudowleadministracyjnegoprzeznaczeniaina-
turymilitarnej,służyływcelachtransportowych,byłytakżepomostemdo
penetracjipolitycznej,gospodarczejikulturalnejwgłąbświatazewnętrzne-
go.Natakierozumieniekwestiipowiązańpogranicznychnaprowadzająróż-
neświadectwaantyczne.Wskażmyprzykładowoadnotacjęumieszczonąna
TabulaPeutingeriana:flAreaefinesRomanorum”orazflFinesexercitusSyria-
ticaeetconmertiumBarbarorum”
28
,adnotację,którawiążefineszobecnoś-
ciąwojsk,alerównieżzkontaktamiekonomicznymizinnymiludami.Wtej
granicznejstrefiekwitnąćmusiałyprzecieżożywionestosunkidyplomatycz-
ne,handlowe
29
,wniejpojawialisięmigrującyprzedstawicieleobcychludów.
Wprowadzenie
manitasipietas.BarbariaodnosićsięmożezarównodoRzymian(np.CIC.,Phil.II108;XI6;OV.,
am.III8,1—4),jakidogentesexternae(np.LIV.VI18,9;GELL.XIX12,7;AMM.XV8,6;HAPr.
21,4).Wobuwypadkach—jakokategoriaprzestrzennaimoralna—wiążesięztym,coobce,
wrogie,złelubniebezpieczne.Por.DAUGE1981,zwłaszczas.124—126,563—564.Węższeprze-
strzennieznaczeniematerminBarbaricum—taknazywanoodIIIw.obszaryzaRenemiDu-
najem;por.SARNOWSKI1992,s.212—217.
25HAH11,2.
26ISAAC1988,s.125—147.
27Zdaniasąwtymwzględziepodzielone—np.WałHadriananiebyłbarierąprzeciwbar-
barzyńcom(W
HITTAKER
1993a,s.370—371);byłzmilitaryzowanympasemgranicznym,grani-
cąmiędzyświatemrzymskimabarbarzyńskim,stanowiłbarieręgospodarczą(K
ACZANOWICZ
1995b,s.111—118);zkoleifortyfikacjelimesunadRenemiDunajemflmiałyzazadanieodstra-
szaćprzeciwników,jakipokazywaćmieszkańcomprowincjiprzygranicznychpotęgęImperium
Rzymskiego[…],rozdzielaływyraźnieRzymianibarbarzyńców”(K
OLENDO
1994,s.212).Por.
wkontekścierozprzestrzenianiasięwpływówrzymskich:WIELOWIEJSKI1965,s.1—25;KOLENDO
1981b,s.453—472;IDEM1993,s.425—442;BURSCHE1998;BŁAŻEJEWSKI2007,s.269—275.
28Tab.Peut.segmentX2.
29Oaspekciegospodarczymgranicypor.WHITTAKER1994,s.98—131.Oroliobozówwży-
ciuprzygranicznympor.S
ARNOWSKI
1988,s.146—151;L
E
B
OHEC
1989,s.234—235,241—244,
273;MROZEWICZ1999a,337—345.
39
