Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Imagomundi…
NiektórzyzsąsiadówpopadaliwmniejsząlubwiększązależnośćodIm-
periumRomanum.CharakterichstosunkówzRzymem,aprzedewszystkim
ichmiejsceorazrolawrzymskiejpolitycezewnętrznej—dostarczaliposił-
kówwojskowych,strzegligranicy,niekiedypłacilitrybutalbootrzymywa-
lisubsydia—pozwalająuznać,żeichsiedzibyoznaczałyoweunsichtba-
renGrenzen,zdefiniowaneprzezErnstaKornemanna,niewidzialnegranice
rzymskiegowładztwa,wprzeciwieństwiedogranicwidzialnychwytyczo-
nychprzezAtlantyk,wielkierzekiiumocnienialimesowe30.AppianzAlek-
sandriiwprologudoswejhistorycznejopowieściopodbojuświataśród-
ziemnomorskiegoprzezRzym,tworzonejwIIstuleciu,wypowiadamiędzy
innymimyśl,żewładztwoRzymiandotyczyłonieterytoriów,leczprzede
wszystkimludów.Niektóreznichzostałysiłąwłączonedopaństwarzym-
skiego;inne,pozostającepozanim,zostałyrównieżsiłąpodporządkowane
mocyrzymskiej;jeszczeinnymkrólowiezostalinadanizwolirzymskiej
31
.
Czyżmożnazatemlepiej,niżczynitoStrabon—któryokreślaposiadło-
ścirzymskieiwskazujekrajetworząceImperium,czylitepodnazwąpro-
wincji,doktórychRzymwysyłaprefektówikwestorów,orazterządzone
przezkrólów—wyrazićpogląd,żegraniceadministracyjneniebyłygra-
nicamipolitycznymiwpływówImperium,alerozciągałysiętakżenaowe
państewkaklientelne
32
.Pozostawałyonejednakpozawłaściwymigranica-
miCesarstwa.Krańceichterytoriumoznaczałyfinesimperii,owątrudnądo
jednoznacznegowskazaniagranicęzmiennąhegemoniirzymskiejnapery-
feriachorbisRomanus.
Wkonkluzjitegowywoduonaturzegranicrzymskichstwierdzićna-
leży,żeokreślenialimesiripaorazfinesodzwierciedlająantynomięmiędzy
rzeczywistościąosiągniętąwwynikupodbojówizaprowadzeniarzymskiej
zwierzchnościnapewnymobszarzeaideałemzakładającymekspansjęnie-
ograniczoną:granicerzeczywistealbograniceidealne,albograniceokreślo-
ne,albogranicenieokreślone.
Światzewnętrzny,czylitenpozatakzdefiniowanąmaterialnągranicą,
zamieszkiwalibarbari.Pojęcietomiałozłożoneznaczenie,zawszejednak
opierałosięnakryteriumnegatywnym33.Wsensieogólnymokreślaprzeci-
wieństwoczłowiekacywilizowanego.Ówbarbarusniejestjakobyzdolnypo-
sługiwaćsięinnymjęzykiemniżwłasnąprymitywnąmową(terminpowstał
nazasadzieonomatopei,imitowaniamowytych,którzywydawalidźwięki,
30KORNEMANN1943,s.96—116.
31
A
PP
.,hist.Rom.,prolog7,25i27.Wskazywanieorganizmówpolitycznychopartenana-
zwaniuludubyłopraktykączęstszą;odnośniedopaństwarzymskiegoiinnychpaństwzob.:
RGDA26;AUR.VICT.,Caes.13,3;FEST.,XX2;Expos.mundi2,19,21—22.
32STRABOXVII3,24.OflklientachRzymu”iflsprzymierzeńcachklientówRzymu”por.MA-
JEWSKI1962,s.56—57.Zob.ISAAC1992,s.26:flAccordingtotheRomanconceptionofempireno
distinctionwasmadebetweenvassalkingdomsontheperipheryanddirectlyadministeredre-
gions.Theywereallequallypartoftheempire”.Inaczej:KLOSE1934,s.2—3,131.
40
33Por.wnikliweanalizyterminówbarbarus,barbaria:DAUGE1981.
