Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
przypominającenieartykułowanybełkot:bar-bar-bar)
34
,aponieważpozostaje
pozakręgiemkulturyicywilizacji,czylijestdzikiiprymitywny,niepotra-
fiuczestniczyćwdyskursieintelektualnym.Jestgorszy,inny,obcy.Równie
ważnejakwskaźnikkulturowo-językowybyłokryteriumetniczno-geogra-
ficzne.Ciobcy,barbarzyńcy,wogólemoglibyćibyliobecniwewnątrzorbis
Romanus,dajątemuwyraznaprzykładOwidiusz,piszączwięźle:fl[…]in-
gensorbisinUrbefuit”,Tacyt,informując:flPostquamveronationesinfami-
liishabemus”,równieżLukan,któryobecnośćobcychkomentuje:fl[…]nul-
loquefrequentemciuesuoRomam,sedmundifaecerepletam”
35
.Niemniej
wdalszychpartiachniniejszegostudiumnazwabarbariobejmujetylkolud-
nośćspozaImperium.Jakobarbarzyńcytraktowanisąwięcwszyscymiesz-
kańcyświatapozarzymskiego,bezuwzględnianiaichbliskościluboddalenia
odgranicpaństwarzymskiego,niezależnieodichbezpośredniegolubdalsze-
goznimkontaktu,odstopniakorzystaniaprzeznichzdobrodziejstwcywi-
lizacjirzymskiej,anawetmocnozaawansowanegozbliżeniakulturowegodo
Rzymian,alboodnierazwysokiegostopniaichwłasnegorozwojucywiliza-
cyjnego.Światzewnętrznybyłbowiembardzozróżnicowanywewnętrznie.
Zamieszkiwałygo,aczasemprzemierzały,znajdującstałesiedzibyjedynie
nakrótkiokres,różneplemionailudy.Niektóreznichtworzyłypaństwa,
jakchoćbyPartowie/Persowiezorganizowanipolityczniewstopniurównym
Rzymianom,spadkobiercydawnej,wielowiekowejkultury,ajednakbarba-
rzyńscy36.Innibarbarzyńcy,jakmieszkańcyBarbaricumiobszarówwAfry-
ce,bylizorganizowaniwplemionaizwiązkiplemion.Takwytyczonezna-
czeniepojęciabarbaruszawierastatusluduflzzewnątrz”,barbarzyńcyzaś
stająsięstereotypowymiflobcymi”37.Definicjatakawschematycznysposób
wyróżniadwiezasadniczegrupy:Rzymianibarbarzyńców,aróżnicemię-
dzynimisąjednoznaczne.
Mieszkańcyświatabarbarzyńskiegonazywanibędąwdalszejczęścipra-
cystosowniedokontekstunaprzykładwrogami,jeńcami,obcymi,sąsiadami,
zależnymi.Zazwyczajbowiembarbarzyńcaoznaczanieprzyjaciela,niebez-
piecznego,anapewnoflinnego”,zktórymRzymianiemusząwalczyćiktó-
regonależyujarzmić.Niekiedyjednakutrzymująonikontakty,naprzykład
handlowe,zgentesexternae.Zdarzałosiętakże,żeludbarbarzyńskiłączyły
zestronąrzymskąwięzynierównejprzyjaźni,wyrażającesięnaprzykład
wstosunkachklientelnych.Jakjużzasygnalizowałam,siedzibyklientówpo-
Wprowadzenie
34DopamięciotymźródłosłowiepojęciaodwołujesięOwidiusz,pisząc:fl[…]barbarushic
egosum,quinonintellegorulli,etridentstolidiuerbaLatinaGetae”(OV.,trist.V10,37—38).
35
O
V
.,arsI174;T
AC
.,ann.XIV44,3;L
UCAN
.VII404—405.Oobecnościobcychwświecie
rzymskimzob.NOY2000;RICCI2005;EADEM2006.
36Np.HOR.,epod.XVI11;AMM.XXIII5,2;Nom.prov.omnium13(s.129).
37
Opojęciuobcego-barbarzyńcywantykurzymskimzob.np.C
HRIST
1959,s.277—280;
GAUDEMET1965,s.37—47;IDEM1984,s.7—37;CIZEK1989,s.360—371;VEYNE1997,s.419—450;
CHAUVOT1998,s.17—20;INGLEBERT2002,s.249—250;PERRIN2005,s.123—136.Ogólnieoteorii
stereotypów:WEJLAND1991;BOKSZAŃSKI1997;QUASTHOFF1998,s.11—30.
41
