Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.:arunk)życ)owe)strukturazatrudn)en)ak)elczanpochodzen)ażydowsk)ego
centralnejPolski,wynikającejm.in.znapływuludnościwiejskiejdomiast.
Niemałąrolęodgrywałaturównieżemigracjażydowska4.
Wprzededniuwybuchudrugiejwojnyświatowej,mimodziesiąteklat
zamieszkiwaniawmieście,Żydzistanowiligrupęludnościową,którawy-
raźnieodcinałasięodresztyspołecznościkieleckiej:prawie75%znichbyło
ściśleortodoksyjnych,coprzejawiałosięwbardzosurowymprzestrzeganiu
przepisówirytuałówreligijnych,swoistymwyglądziezewnętrznym(cha-
rakterystycznyubiór,tradycyjnefryzuryizarostumężczyzn),atakżewod-
rębnymjęzyku,gdyżwiększośćznichnacodzieńposługiwałasięwyłącznie
językiemjidysz,ajęzykpolskiznałatylkopobieżnieiużywałasporadycznie,
główniewkontaktachzludnościąetniczniepolską.
Mimotego,żeprawiejednapiątawszystkichnieruchomościwmieście
miałażydowskichwłaścicieli5,zdecydowanawiększośćczłonkówtejmniej-
szościmieszkaławbardzobiednychwarunkach,niejednokrotnienagrani-
cyludzkiejgodności.JakdonosiłosprawozdanieżydowskiegoTowarzystwa
DobroczynnegonLinasHacedek”(nUczciwynocleg”):
25%naszychklientówmieszkanafacjatkachiwsuterenach;dalsze38%
musisięzadowolićjednympokojem.Ztychmieszkań48%jestwilgotnych,
32%jestpozbawionychpromienisłonecznych.Jeśliwdalszymciąguwi-
dzimy,żetylkowokoło9%mieszkańwypadajednadodwóchosóbna
jedenpokój,aokoło70%mieszkańmazaludnieniepowyżejtrzechosób
najedenpokój,toprzyjmującjakoprzeciętnywymiarpokojumieszkal-
nego30metrówkwadratowych,towypadnieprzeciętnienajednąosobę
4Por.K.Urbański,KieleccyŻydzi,s.273;idem,ZagładaludnościżydowskiejKielc
1939-1945,Kielce1994,s.9;atakże:K.Urbański,R.Blumenfeld,Słownikhistoriikie-
leckichŻydów,Kielce1995,s.3(hasło:Kielce);wedługbadańMartyPawliny-Meduckiej,
KulturaŻydówwojewództwakieleckiego(1918-1939),Kielce1993,s.17,tylkowlatach
1926-1937zwojewództwakieleckiegowyemigrowało17804Żydów,costawiałojena
szóstymmiejscuwPolscepodwzględemwielkościemigracji.
5WedługGK1938,nr96,na8010nieruchomościwKielcach1660byłowrękach
żydowskich;istniałowieleulic,naktórychponadpołowawszystkichnieruchomości
byłażydowska,przykładowo:naulicyKoziejw80%,ulicySilnicznejw80%,ulicyAlek-
sandraw75%,naPlantachw75%,StarowarszawskimPrzedmieściuw65%,ulicyEwan-
gelickiejw60%,ulicyLeśnejw56%,ulicySienkiewiczaw55%,ulicyBodzentyńskiej
w54%,atakżeprzyplacach:św.Wojciechaw60%,JózefaPiłsudskiegow60%iWolno-
ściw55%.
31
