Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.:arunk)życ)owe)strukturazatrudn)en)ak)elczanpochodzen)ażydowsk)ego
innej,niezawszelegalnej,możliwościodrobieniatychstrat7.Wielepunk-
tówsprzedażystarałosięobejśćprzezhandelpokątny,cozkoleiwywo-
ływałogwałtownereakcjezestronypolskiejkonkurencji,którazaskarżała
właścicielidosądu:przykładowow1932rokuoskarżono37żydowskich
piekarzy,którzyodkilkumiesięcyusiłowaliwywalczyćzezwolenienad-
zwyczajnenapracęwniedzielę,onielegalnyhandelwtymdniu.Również
zakładaniesklepówzasortymentemmieszanymprzezżydowskichhandla-
rzy-wynikająceztego,żesklepyzżywnościąmogłybyćotwartedłużejniż
wszystkiepozostałe-wywołałofalęoburzeniapolskichsklepikarzy,którzy
specjalizowalisięwsprzedażyjednegorodzajutowarów8.Istniałorównież
wielelegalnychśrodków,bypognębićmniejinnowacyjnąkonkurencję:ży-
dowscysklepikarzewyróżnialisięniezwykłąuprzejmościąwstosunkudo
klientów,inwencjąwłasnąorazgotowościądoryzyka.Dziękitemustawali
sięprekursoramiwwielunowychiprzeztoniepewnychdziedzinachhan-
dlu,np.whandluksiążkami,któryczęstomieszalizichwypożyczaniem;
whandlusprzętemelektrycznym,np.radiami(BolesławGristal),amery-
kańskimisamochodami(firmanAmericanAuto”AdolfaLewiego),drogimi
zagranicznymisukniami(PelagiaRodaliEtlaRóżaWalich)czyszwajcar-
skimizegarkami(jubilerA.Erman).Oprócztegobardzodbalioprzygoto-
wanieimponującychekspozycjiwystawowych,podczasgdyinniusiłowali
zaoszczędzićnakosztachwynajmupowierzchnisklepowychprzezwprowa-
dzeniestoiskulicznychczyhandelobnośnynzręki”bezpośrednionaulicy.
Ważnymczynnikiemzwalczanianieżydowskiejkonkurencjibyłoustalanie
dumpingowychcen,cobyłomożliwedziękilepszymkontaktomzhurtow-
niami,częstorównieżpozostającymiwżydowskichrękach,cowprawdzie
niezmiernieirytowałopolskichhandlarzy,alewychodziłonadobrezubo-
żałymwarstwomspołeczeństwa,któredziękitemunawięcejmogłysobie
pozwolić.Wielużydowskichsklepikarzypróbowałoznaleźćjakieśnowe
lukiwrynku,bywypełnićjewłasnymitowarami,np.handlarzeżywnością
dostarczalijądokieleckichwięzieńigarnizonuwKielcach,adoszpita-
7
M.Pawlina-Meducka,op.cit.,s.20;K.Urbański,SpołecznośćżydowskawKiel-
cach,s.23-24;idem,KieleccyŻydzi,s.92-97.
8
K.Urbański,KieleccyŻydzi,s.93;APK,SPK667,k.1,Skargazbiorowapolskich
handlarzy.
33
