Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
MariaTheiss
Hmodelowegoobywatela”ijegopotrzeb,asprawiedliwośćniepowinnaozna-
czaćidentycznychpraw.Autorkifeministycznezwracająuwagęnato,żeMar-
shallowskawizjaprawspołecznychjestkonstruktemdopasowanymdopotrzeb
Hbiałego,męskiegożywicielarodziny”(np.Young1989;Lister2005)iignoruje
m.in.problemyzwiązanezesferąopieki.Zarzutfałszywegouniwersalizmudo-
tyczyponadtomożliwegowykorzystywaniaformalnoprawnejkoncepcjirówności
dotuszowanianierównościwkorzystaniuzpraw.Jeśliograniczamykoncepcję
obywatelstwadoprzepisówprawnych,milczącoakceptujemynierównościwynika-
jąceztego,żepłeć,wiek,pochodzenieczyfizycznasprawnośćsilniewpływająna
faktycznemożliwościkorzystaniazprawspołecznych–stwierdzasięwtymnurcie
krytyki.Jakoremediumnatezarzutymożnatraktowaćnastępującepropozycje:
groupdifferentiatedcitizenship(obywatelstwozróżnicowanepomiędzygrupami
podwzględemtreści)–konceptIrisMarionYoung(1989);obywatelstwomul-
tikulturowe–ujęcieWillaKymlicki,określająceróżnicewpakieciepraw,które
powinnyposiadaćgrupykulturoweowiększościowymimniejszościowymstatu-
siewdanympaństwie(Kymlicka,Norman1994);licznefeministycznekoncepcje
wskazującenakoniecznośćwpisaniawstatusobywatelskizarównosolidarności,
jakiakceptacjiróżnickulturowych(przeglądtychżezob.:Kwiatkowska2010).
Druginurtkrytyki,wktórymwykazujesięwątpliwąaktualnośćkoncepcji
Marshalla,dowodzikoniecznościrozszerzeniakatalogupraw,októrympisano
wlatach50.ubiegłegostulecia.Trzygeneracjepraw–cywilne,polityczneisocjal-
ne–sązdaniemwieluwspółczesnychautorówniewystarczające,bywypowiadać
sięotym,cofaktycznieprzysługujeobywatelomwszczególnienewralgicznych
sferachżyciaspołecznego.Formułujesięwięcpropozycjetakichwariantówczy
aspektówobywatelstwa,jaknp.obywatelstwoekonomiczne2,kulturowe,obywa-
telstwośrodowiskowe(ang.environmental),ekologiczne,obywatelstwoseksualne
(ang.sexualcitizenship)czyintymne(ang.intimatecitizenship).
TrzeciagrupaargumentówpodważazasadnośćlokalizowaniaprzezMarshalla
obywatelstwanawyłączniepaństwowympoziomie.Autortenpodkreślał,że
nowoczesneobywatelstwoopierałosięnaodejściuodautonomiisamorządów
wdrażającychsystemPoorLaw(pol.Hprawoubogich”)naswoimterenie,aza-
temzdefinicjijestobywatelstwemogólnopaństwowym.Krytycyzauważająjed-
nak,żewspólnotapolityczna,któramożebyćgwarantemprawspołecznych,może
byćtakżezlokalizowananapoziomieregionalnymlublokalnym.Wtymdrugim
przypadkumówisięzarównooobywatelstwielokalnym(Wódz2004),lokalnym
obywatelstwiespołecznym(Theiss2012),jakiourbancitizenship(Vink2005),
podkreślając,żetowielkiemiastojestwcorazwiększymstopniudostarczycielem
2
Wartoprzytymzastrzec,żepojęcietowystępujewdwóchznaczeniach–statusuopar-
tegonaprawachpracowniczychosoby,aleipraktykiodpłatnegonabywaniaobywatelstwa,do-
puszczanejwniektórychkrajach.
