Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
IzabelaWiniarska-Górska•Wulgata–zdziejówterminuipojęcia
39
(Ewangeliawedługśw.Mateusza1551);[Pisma-IWG]właśniezżydowskiego,
greckiegoiłacińskiego[...]zpilnościąiwierniewyłożone(Biblia1563),zgrec-
kiegonapolskijęzykzpilnościąprzełożony(NT1570),[Przymierze-IWG]
znowuzjęzykaebrejskiego,greckiegoiłacińskiego,ndpolskiprzełożone(Biblia
1572);[Pismo-IWG]zgreckiegowiernieiszczyrzeprzełożone(NT1577).
Nieoznaczato,żetranslatorzyzkręgureformacyjnegoniepowoływalisię
naWulgatę.SzymonBudny,tłumaczariański,odwoływałsiędokoncepcjiwul-
gatyjako4przekładunajęzykwernakularnydopospolitegoużywania’,używał
bowiemsformułowaniapospoliteksięgi.Posługiwałsięnimzprecyzjąfilologa
donazywaniadawnychprzekładównajęzykinarodowe,zarównogreckich,jak
iłacińskichorazcerkiewno-słowiańskich,które-jakwiadomo-takżeuznałza
wulgatynależącedospuściznychrześcijańskiej:
Bowpospolitychksięgachigreckich,iłacińskich,isłowieńskichtáktenwirsz
nápisan(SzymonBudnyNowyTestament1572,przedmc7v,przedmb3[r],c5v,d5v).
PodobniepostępowaliinniXVI-wiecznitłumaczebiblijni,którzymieliświa-
domośćstarożytnegouzusu,wewstępachodnosilisiędoSeptuagintylubróżnych
bizantyjskichrękopisówNowegoTestamentu,bliskieimbyłopojęcie4wersji’
i4przekazu’(ekdosis,editio).Powoływalisięnawielośćprzekazów-redakcji
greckich(podobniejaktouczyniłJakubWujek),wobecktórychużywaliokre-
śleniaegzemplarze.Częstocharakteryzowalijezapomocąmetonimii,np.Grecy,
Łacinnicy(np.uGrekówlubgreckichtłumaczy),oczymświadcząprzykładowe
zapisy:
Atákjáwno,żeiuGrekowprzedtembyłonápisano...(NT1572,Przedmowac7;
SPXVI,t.8:117);
Totedywiedziżnieototylko,dobrze-liGrekowieiŁácinnicysłowáEzájaszowe
przełożyli(CzechRozm,k.128v,127,za:SPXVI,t.8,s.117).
Wkluczowychwyrażeniach,któresąskładnikamiokreśleńWulgatywpol-
skichprzekładachkatolickich,zawartesąimiesłowy(tekst)doświadczony||
doświadszonyiprzyjęty.Odwołująsięonenietyledotradycjiantycznej,ale
zdecydowaniedotej,którazostaławypracowanaprzezdługietrwaniekultury
średniowiecza,wktórejrosłarolaHieronimowegoprzekładu-autorytetu.Wtrans-
lacjachzależnychodWulgatystanowiłyoneutrwalone,rodzimeodpowiedniki
słownictwaerudycyjnego,związanegozntrywialnym”poziomemretorykiidia-
lektyki,procesemdowodzenia(probatio,comprobatio,argumentatio,demon-
