Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wczłowieku,dziękiczemuduszaiciałomogązesobąwspółpracować.
ZdaniemGabryla,ujęcietoniewyjaśniajednościduszyiciałaoraz,
coważniejsze,„bezpotrzeby”wprowadzadoludzkichdziałańosobę
Boga„ikażeMubyćsprawcązbrodniludzkich”.Wokazjonalizmie
możnadoszukiwaćsięźródełwspółczesnejfilozofii,która
skonfrontowanazezłemludobójstwaIiIIwojnyświatowej,
genocydemwielunarodów,wtymOrmian,Żydów,Cyganów
(Romów),Polaków,masowymizabójstwamiczęstonajsłabszych
ibezbronnych,czylidzieciikobiet,osóbstarszych,próbuje
odpowiedzialnościązanieobarczyćBogaiLogos.
KrytykującokazjonalizmMalebranche’a,Leibnizporównywał
zawartąwnimkoncepcjęzwiązkuduszyiciaładodwóchzegarów,
któreZegarmistrzNiebieski(czyliBóg)musiałnieustannieustawiać
iregulować,abyobydwawskazywałytąsamągodzinę.Mimoto,
jakpiszekrakowskitomista,„Leibniznałożyłwswoimsystemiepracę
niemniejsząnaBoga,aniżeliwyśmiewany
Malebranche”[40].ItakmonadywsystemieLeibnizasąprostymi
istotami,rodzajamipunktównierozciągłych,którenieoddziaływują
nasiebie,stądkoniecznajestpomocBoga,któryustanowiłharmonię
pomiędzystanamiwewnętrznymiduszyiciała.Wkonsekwencjizatem
przyczynązgodnościtychstanówjestBóg,którynie„dostraja”tych
stanówzakażdymrazem,leczjestAutoremharmoniae
praestabilitatae,czyliharmoniiwyśmienitej.Gabrylzauważa,że
wtenjednaksposóbLeibniznietylkoniewyjaśniłjedności
naturyludzkiej,alejejdualizmzanadtouwydatnił.Takajedność,
jakąwsystemieLeibnizazauważamy,totylkojedność
dynamiczna,zewnętrzna,aniejednośćnaturyiosoby,monada
ciałaiduszypozazgodnościąswychprzejawówniemajązesobą
nicwspólnego.JesttakżenieprawdątwierdzenieLeibniza,
żekażdystannastępnywrozwojumonadyposiadaswójpowód
wystarczającywstaniepoprzednim,bowwieluwypadkach,tylko
powódczęstozewnętrznywpływanadecyzjęwolinaszejtak,
iżracyąnaszychdecyzjiniesąstanypoprzednie,tylkozdolność
naszadodziałaniadowolnego.Pomijamyzaśnatymmiejscu
towszystko,cobywimięmetafizykinależałopodnieść
przeciwkosystemowiLeibniza[41].
