Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
9
jestjakaśracja?-tosąpytania,którezpewnościązadałbysobieAdaś
Miauczyński,głównybohaterfilmuMarkaKoterskiegoDDzieńŚwira”.
Moimzdaniem,polscypodróżnicymocnotkwiąwokowachzachod-
niegowyobrażeniaoświecie.Ichrelacjesąświadectwemzderzenia
dwóchkultur,dowodemwzajemnegoniezrozumienia.Przyjętyprzez
nichbezwiedniesposóbmyśleniazostałukształtowanyjużwszkole,
czegonajlepszymsymbolemjeststatycznamapaumiejscawiającaEu-
ropęwcentrumświata.Akartografiatotakżesztukamanipulacji…
Mająctakąmapępodróżnikwyruszaprzekonany,żeudajesięzcentrum
świata(Zachód/Europa/Polska)najegoperyferie.ToonopisujeInnych,
anieinniJego.Stądprzyjętyprzezpolskichpodróżnikóweuropocen-
trycznypunktwidzenianiepowiniendziwić.Zresztąwidaćwyraźnie
-porównującpracepisaneprzezcałyXXipoczątekXXIwieku,że
sposóbpostrzeganiaDinności”jestzależnyodtego,czegouczyliśmy
sięwszkołach.Mimozachodzącejewolucji,całyczasjednakwnaszej
edukacjikrólujeeuropocentryzm.
Chciałbymwięczaproponowaćzmianęperspektywy.Zadajmysobie
pytanieczyPolskastanowiTwardeJądroZachodu?Możnamiećcodo
tegouzasadnionewątpliwości.NamapieZachoduleżymygdzieśnajej
obrzeżach,gdzieprzenikająsięwpływyróżnychkultur.Samiprzez
wiekiuważaliśmysięzaDprzedmurzechrześcijaństwa”,czylikulturowo
zaczęśćcywilizacjizachodniej.JanIIISobieskipośpieszyłzodsieczą
oblężonemuprzezTurkówWiedniowi.Tylko,żetonaszenamaszczenie
nanaródwybrany,którymachronićZachódbyłoautonamaszczeniem.
StolatpoodsieczywiedeńskiejtensamWiedeńuczestniczyłwroz-
biorachPolski.Musiałotouderzyćwnasząpychęidumę.Mamwra-
żenie,żeodtegomomentunaszkomplekstylkosiępogłębia.Konfe-
rencjawersalska(1919),podziałświatapoIIwojnieświatowej,upadek
komunizmu-wkażdymztychwydarzeńPolskalubPolacybrali
aktywnyudział.AlektonaZachodzieotympamięta?
Trzebazadaćsobiepytanie:gdzieleżyPolska?SławomirMrożek
odpowiada,żeznaleźliśmysięwpołożeniuzachodnio-wschodnim,Dna
wschódodZachoduinazachódodWschodu”-doprecyzowujeMaria
Janion.NasiłęchcemybyćjednakZachodemiodrzucićWschód.
Adalej,wybitnapolskabadaczkapisze:DCzyhumanistykachceimoże
-cojestnakazemchwili-stworzyćalternatywnąopowieść?
Mamypoczucie,żepolskiestarenarracjepowielająwzorymesjani-
styczno-martyrologiczne,które,owszem,znajdująposłuch,alenazasa-
dzieinercjipoznawczejiprzywiązaniadostereotypów.Procesyzabor-
czegoskolonizowaniaPolskiwXIXiXXwiekuorazprzeciwstawneim
Sienkiewiczowskiemarzeniaokolonizowaniuinnychwytworzyłynie-
razparadoksalnąpolskąmentalnośćpokolonialną.Przejawiasię
onawpoczuciubezsilnościiklęski,niższościiperyferyjnościkraju
