Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
Wstęp
wswojejpracyDDeconstructingAmerica:Representationsofthe
Other”pisze,żejeszczenapoczątkuXVIIIwiekuEuropejczycywie-
rzyliwistnienietzw.rasplinijskich(np.ludziogłowiepsa).Wizeru-
nekobcegowAmeryceprzybierałnierazbardzodziwnąpostać(Man-
son1990).
Zmianamyślenia,oznaczającanowyetapDkolonizacjiumysłów”
-utwierdzaniamieszkańcówDStaregoKontynentu”wprzekonaniuoich
wyższości,anie-EuropejczykówoichDnaturalnejniższości”-nastą-
piławXVIIIwieku.MaryLouisPrattwswojejksiążceDImperialEyes.
TravelWritingandTransculturation”dowodzi,żewłaśniewówczas
podróżopisarstwostałosięjednymzistotnychelementówbudowy
europocentrycznegomodeluświata.Wedługautorki,rok1735byłpunk-
temzwrotnymwsposobieopisywaniaświata.Stałosiętakzasprawą
dwóchwypraw:Pierre)adeMaupertuisadoLaponiiorazLouisaGodi-
naiCharlesaMariedeLaCondamine)adoAmerykihiszpańskiej.Zda-
niemamerykańskiejbadaczkizgodaHiszpanównawyprawęFrancuzów
jestdobitnymznakiemnastanianowejery-DdominacjiNauki”,choć
jednocześniesamaprzyznaje,żekatalizatoremimperialnejekspansji
byłaprzedewszystkimrywalizacjamiędzynarodami(Pratt1992:18).
WspomnianewyprawyMaupertuisaorazGodinaiLaCondamine)a
zrywajązdotychczasobowiązującymparadygmatemmarynistycznym
(Dopływaniaświata”)narzeczpodróżywgłąblądu.Owazmianamiała
kolosalneznaczeniedlarozkwituliteraturypodróżniczej(noboile
możnasięrozwodzićnadbłękitemtoniibezkresnościąoceanów).Eks-
plorowanielądówbyłopoprostudużociekawsze,zarównodlauczest-
nikówtychwypraw,jakipóźniejszychczytelnikówtychrelacji.Tym
sposobempodróżnicystawalisięmniejlubbardziejświadomymiagen-
tamieuropejskiegokolonializmu.Doświadczeniepodróżowaniaito-
warzyszącemuopowieścibyłobowiempomocnedlakształtowania
imperialnejtożsamości.
ZaponownegoDodkrywcę”Ameryki(poKrzysztofieKolumbie)
uważasięAleksandraHumboldta,któryod1799rokuprzezkilkalat
przemierzałkontynent,dokonującjegoskrupulatnegoopisu.Otworzył
gonanowoprzedEuropejczykami,Dniszczyłkontynentutopiiitworzył
kontynentnadziei”-jakniezwyklepoetyckopiszeEstuardoNúñez.
Humboldtsprawiał,żeAmerykaprzestajebyćpoetyckąfantazjąiprze-
kształcasięwkonkretnymotywromantycznychpodróżników,którzy
znajdująwniejpoledlaekspansjiswegoniespokojnegoducha(Núñez
1979:168-169).Tądrogąpodążalitakżepolscyodkrywcy.
Niejestemkrytykiemliteraturywięcocenawalorówartystycznych
pracnaszychpodróżnikównieleżywmoichkompetencjach.Warto
jednakpoświęcićchwilęuwaginawskazaniebogactwaformiśrodków
wyrazustosowanychwtworzeniurelacjizpodróży,którejakogatunek
