Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
KIMJESTANTAGONISTA
pozycyjnych.Dążyłraczejdouzyskaniatakiegomodeluprzekazu,
abyjegokomunikatoddałefektcieniowaniarozmaitychsferludz-
kiejkondycji.Zdaniembadaczawquasi-eseistycznychutworach:
[ł]przedwyobraźniąpisarzaprzesuwająsięobrazy,sytuacjeisylwetki
ludzi.Ukazywanejestbogactwoiróżnorodnośćformistnienia.Nigdy
jednakprzywołanewydarzeniaczypostacieniezyskująstatusuautono-
micznychiobiektywnieistniejącychelementówstrukturyutworu.Stwa-
rzająonepodmiotowiutworupretekstdotego,bybliżejprzyjrzećsię
sobie,bylepiejwyrazićswójświatopogląd,byposzerzyćhoryzont,zakres
rozważań26.
CzerpiącztradycjiMicheladeMontaigne’a,obajtwórcy(Ca-
musiFilipowicz)wautobiografizmielubdoświadczeniużyciowym
opisywanychpostaciodnajdywalipunktodniesieniadladyskursu
ocharakterzefilozoficznym.Natejkanwieporuszalitematyspołecz-
ne,polityczne,moralne,anawetreligijne.Wichutworachłatwo
rozpoznaćrefleksjęomocnymprzekazieperswazyjnym,coświadczy
oprzyjęciuzdecydowanejorientacjiretorycznej27.Częstoodnosili
sięteżdożywotnegowXXwiekuetosuoświeceniowejpowiastki
filozoficznej,wparabolicznychukładachszukając–odpowiednich
dlawłasnychnarracji–formprezentowaniapoglądów28.UFilipo-
26Tamże,s.93.InnymigatunkowymihybrydamiwtwórczościFilipowiczasą,
zdaniemJelonka,utworyzpograniczaballad,elegii,poetyckichminiatur-obrazków,
klasycznejnoweli,umoralniającychpowiastek.Atakżegrupytekstówzbliżonychdo
formreportażowych,quasi-pamiętnikarskich,notateksennychczygawęd.
27UFilipowiczaodnajdziemym.in.stosowanieróżnychformpytańretorycz-
nych,np.tytułyposzczególnychtomów(iopowiadań):Cojestwczłowieku?Zob.
W
.Maciąg,Wzórsztukinowelistycznej,nNoweKsiążki”1971,nr10;H.Zaworska,Py-
tanieretoryczne,nTwórczość”1971,nr12.Z.Jelonek,dz.cyt.,s.75-96.Por.Arystoteles,
Retoryka.Poetyka,tłum.H.Podbielski.Warszawa1958;M.Korolko,Sztukaretoryki.
Przewodnikencyklopedyczny,Warszawa1990;J.Ziomek,Retorykaopisowa,Wrocław
2000;H.Lausberg,Retorykaliteracka.Podstawywiedzyoliteraturze,tłum.A.Gorzkow-
ski,Bydgoszcz2002;Dydaktykaretoryki,red.B.Sobczak,H.Zgółkowa,Poznań2011.
28Bachtin:dialog,język,literatura,red.E.Czaplejewicz,E.Kasperski,Warsza-
wa1983.Por:J.Kajtoch,Powiastkifilozoficzne,nGazetaKrakowska”1989,nr290;
Z.Jelonek,dz.cyt.
23
