Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
DOKTORSERAFIKUS,AlBOFAuSTPłYNNEJNOWOCZESNOŚCI
oneprefiguracjęjednostkinowoczesnej:NietzscheańskiejorazBenjami-
nowskiej25.IrciajestbardziejspowinowaconazNietzscheańskąfilozofią
interpretacji,ujawniającąsięnatrzechpoziomach:gry,arbitralnościjęzyka
orazfikcyjnościprzedstawień.
Gra.Wielbłądidziecko-tedwiefiguryprzemiannowoczesnego
podmiotu,opisaneprzezNietzschegowTorzekłZaratustra,nieodparcie
powracająodpierwszychstronpowieściPetrowa.Otoprzymuszlifontan-
nypocałymdniu(jaksięokażepóźniej-życiu)spędzonymwbibliotece
Nietzscheańskiobjuczonywiedząwielbłąd-tytułowybohaterWasyl
ChrysanfowyczMrówkavelSerafikus-poznajepięcioletniądziewczynkę,
przedmiotjegofascynacjiipragnień.CozniewalaipociągabohaterawIrci?
Wpierwszejkolejnościobrazbawiącegosiędziecka:
Serafikusdrzemał.Dziewczynkakołoniegogrzebaławpełnym
śmiecipyle.Cośszeptała,pochłoniętaswoimisprawami,oderwa-
naodwszystkiego,coniemiałozwiązkuzjejzajęciem.Dziew-
czynkaspodobałasięMrówceswojąskupionąpowagą.Oglądałją
zgórynadółprzezszkłaswoichokularów,aleonaniezwracałana
niegouwagi.Mrówkadlaniejnieistniał,taksamo,jakwszystko
inne-nieistniałonicopróczkupkipyłuibrudu,którąbyła
zajęta[s.468-469].
Dzieckojestucieleśnieniemnajwyższejzformnietzscheańskiejpod-
miotowości:Dniewinnościąjestdzieckoizapomnieniem,rozpoczynaniem
odnowa,grą,kołem,cosamozsiebiesiętoczy,pierwszymruchemiświę-
tym,wymówionymTak”26.Ważnawtejmetaforzewydajesięsamazabawa,
gra,którabierzewnawiaspamięć,przeszłość,następstwoczasu.Dziecko,
jakpodkreślaKrzysztofMichalski,jestpozapamięcią,jestpozbawionejej
balastu,którydlapodmiotujawisięjakociężar,łańcuch,widmo:Ddziecko
nieuginasię(jakmy)podniewidocznymiciemnymciężaremwczoraj,nie
musi(jakmy)szarpaćłańcuchawiążącegojeztym,cobyło,niestraszągo
(jaknas)widmaprzeszłości”27.Irciaprzebywawniezróżnicowanejczasowo
25
B.Frydryczak,Ozacieraniuśladów:WalterBenjaminiFryderykNietzsche,
DNowaKrytyka”2003,nr15,s.241-242.
26
F.Nietzsche,TorzekłZaratustra.Książkadlawszystkichidlanikogo,
przeł.S.Lisiecka,Z.Jaskuła,Warszawa1999,s.31.
27K.Michalski,Czaspłynie,dzieckosiębawi,w:Płomieńwieczności.Eseje
omyślachFryderykaNietzschego,Kraków2007,s.36-37.
78
