Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
DOKTORSERAFIKUS,AlBOFAuSTPłYNNEJNOWOCZESNOŚCI
materiałudźwiękowegojęzykaorazjegoporządekpojęciowyżyjąwłasnym
życiem,pozostającwarbitralnym,tj.swobodnymidowolnym,związku.
Konsekwencjetej,wydawałobysiębłahej,gryIrcipozostająniebagatelne:
to,codotąduchodziłozaDnaturalne”,Desencjonalne”,Dumotywowane”,
zostajezdemistyfikowanepoprzezujawnieniearbitralnejikonwencjonalnej
konstrukcjiznaczeniowej.Tozkoleiprowadzidowzględnejautonomii
językawobecrzeczywistości:znaczenieniewynikazrelacjisłówdorzeczy,
azrelacjimiędzyznakami31.
Fikcyjnośćprzedstawień.Irciaucieleśniaobecnąnagrunciefilozofii
nowoczesnejstrategiępoznawczą,którąHansVaihingerokreśliłmianem
uświadomionejfikcjonalizacji-filozofiiDjakgdyby”(als-ob),łączącejdwa
przeciwstawnepunktyDnowoczesnościdzieckiempodszytej”-Kanta
iNietzschego32.IstotętejstrategiisprzęgniętejzobrazemIrciPetrowopi-
sujewtakiotosposób:
DJakgdyby”-ulubionyschematsłów,myśli,uczynkówIrci.WDjak
gdyby”wwyobrażeniuzdająsięzamykaćwszystkiewydarzenia,cały
biegjejżycia.ZadowalająDjakgdyby”.Ustalającgranicęoddziela-
jącąDjakgdyby”odtego,cojest,wyraźniewyczuwaróżnicę,która
wyodrębniaDjakgdyby”odrzeczywistości,alenienadajetejróżnicy
szczególnegoznaczenia.[…]Irciatoracjonalistka.Naświatpatrzy
spokojnie,trzeźwo,zdystansem.Niezaprzeczyistnieniuwodnych
ludzi,alefantastycznymiwyobrażeniamibędzieoperowaćzcałko-
wicietrzeźwą,logicznąkonsekwencją[tłumaczenieK.G.,P.K.].
Irciażyjewświeciesubiektywnychprzedstawień,konstruktównaszych
zmysłóworazintelektu,określanychprzezVaihingerafikcjami.Czymjest
fikcja?Słowotopochodziodłacińskiegoczasownikafingere,oznaczającego
samączynnośćpoznawczą:konstruowanie,przerabianie,przekształca-
niefałszywychprzedstawieńwszelkichprocesówmyślowych,orazefekt
końcowytychże:fałszywezałożenia,zmyślenia,wymyśloneprzypadki
etc.33Fikcjeto:Dmetody,sztuczki,środkiorazinstrumentymyśleniaiele-
mentywiedzotwórczeorazkonstytutywnedlanauki,będącerównież
31
A.Compagnon,Demonteorii.Literaturaazdrowyrozsądek,przeł.T.Stró-
żyński,Gdańsk2010,s.85.
32
M.P.Markowski,Nietzsche.Filozofiainterpretacji,Kraków2001,s.112-113.
33
A.Janaszczyk,Nagranicyneokantyzmu.OfilozofiiHansaVaihingera,
Gdańsk2010,s.125.
80
