Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
FAuST.MARZYCIEl,KTóRYSTAłSIĘNIEWOlNIKIEM
«podpórkami»dlaużytecznegoprzeprowadzaniadziałańcelowych”34.
FikcjeIrcimająwątpliwąwartośćepistemologiczną,rozmijająsięzrze-
czywistością,pomimotegoposiadająpewnąprzewagę,któranakazuje
sięznimiliczyć-sąskuteczne:pozostająwobiegu,działająwpraktyce,
pomagajązorientowaćsięwotaczającymjąświecie.Innymisłowy,kry-
teriumfikcjiniesprowadzasiędojejpoznawczejobiektywnejważności,
ajedyniedojejskuteczności,pragmatyki,utylitaryzmu.Dlapodmiotu
nowoczesnegoprawdaniejestprawdąabsolutną,jestzawszeprawdąDdla
kogoś”,Djakgdybyprawdą”,skutecznąfikcją,błędem;maświadomość
tego,żeto,coabsolutne,zostajezrelatywizowane35.
Faust.Marzyciel,którystałsięniewolnikiem
PostaćFausta,jakpodkreślaMarshallBerman,tojednaznajważniejszych
figurnowoczesności:jedenzgłównychprotagonistówjejkultury,węzłowa
narracja,któraodnalazłszyswójklasycznywyrazwliteraturzeniemieckiej,
stałasięogólnąramąhermeneutycznąmodernizmuimodernizacji36.Postać
mistrzazWirtembergiitoemanacjanowoczesnegopodmiotu,Dktóry
poszukuje,wątpiinieporzucaswychbadańorazdoświadczeń,mimo
wszelkichniebezpieczeństwczytoocharakterzeduchowym,czymaterial-
nym”37.Najważniejsitwórcynowoczesnościniemoglioprzećsięwpływowi
opowieściJohannaWolfgangavonGoethegoiukraińskaliteraturalat
1917-1933niestanowiwtymkontekściewyjątku.Najejgrunciepostać
Faustatojednazmetafor,zapomocąktórychkonceptualizowanoówczesne
przemianyżyciaspołeczno-kulturowego.Stałosiętaknietylkozasprawą
dwóchnowychtłumaczeńdziełaGoethego,którewtamtymokresieujrzały
światłodzienne38ibyłykomentowaneprzezczołowychkrytyków,history-
34Ibidem,s.124.
35M.P.Markowski,Nietzsche.Filozofiainterpretacji,op.cit.,s.115.
36
M.Berman,DWszystko,costałe,rozpływasięwpowietrzu”.Rzeczodoświad-
czeniunowoczesności,przeł.M.Szuster,Kraków2006,s.47.
37
M.Janion,PełniaFaustaczylitragediaantropologiczna,w:Tragizm,
historiaiprywatność.Pracewybrane,t.2,red.M.Czerwińska,Kraków
2022,s.154.
38
Zob.Й.В.rете,Фауст,przeł.l.Загул,Київ-Вiдень1919;Й.В.Ґете,
Фауст.Трагед.я,przeł.М.Т.Уле3ко,Харкiв1926.
81
