Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Zaprzykładydziełszczególniereprezentatywnych,odominanciekompozycyjnejwy-
rażonejprzezpodróż,uznajęutworydemonstrującewłasnąfikcjonalność,unikającekon-
kretyzacji.Drzemiewnichbowiempotencjalnauniwersalnośćprzekazówmogącaoprzeć
sięupływowiczasu,mniejlubbardziejpośrednionawiązującadowielkichnarracjimito-
logicznychdającychpoczątekliteraturze,azatemirefleksjiczłowiekanatematwłasnego
losu.JakzauważaR.Petsch:
Całybiegzdarzeń[wDonKichocie-przyp.autora]rozumiemydopierowświetleowego
tajemniczegodziałaniaatmosferyprzestrzeni,którawszystkojednostkoweczynizarazem
ogólnym,przypadkoweistotnym,wszystko,costałe-przezroczystym,apozauchwytnym
zmysłowopozwalawcorazwiększymstopniudostrzegaćwartościduchowe.Przestrzeń
okazujesiętymsposobemjednymznajsilniejszychśrodkówsłużącychdoprzekształca-
niadziałaniawprocespoetycko-epickiitowprzymierzuzwypełnionymczasem,przede
wszystkimjednakwstałympowiązaniuzpostaciamiepickimi7.
Rzeczjasna,parabolizacjaprzekazuniejestgwarancjąsukcesurozumianegojakowy-
warcieestetycznegoipoznawczegowrażenianaczytelniku,wtakimsamymstopniujak
zbytnieukonkretnienieutworunieskazujegonaporażkę.
Największeniebezpieczeństwodlapowieści-podróżykryjesięwtym,cojednocześ-
niejestźródłemjejugruntowanejpozycji-wdługiejtradycji.Pisarz,posługującsięmoty-
wempodróżywswoimutworze,jestskazanynanieuchronneporównaniezdokonaniami
poprzedników.Rzadkoktóryznichunikaposądzeniaowtórność,rzadkoktóremuzostaje
przypisanazasługaodświeżeniakonwencji.Ztegoteżwzględuodrzucamujęciajawnie
przygodowesłużącegłówniezaspokojeniuprzyjemnościczytelniczej.Rozwiązaniafabu-
larnestosowanewnichalbozużyłysięestetycznie,albokopiująwsposóbażnadtorażący
rozwiązaniawypracowaneprzedwiekami.
Wjakisposób?
Pracępodzielononalicznepodrozdziały.Pierwszedwaznich
omawiająteoretyczneihistorycznewyznacznikidziełskompono-
wanychnapodstawiemotywówpodróży.Wcześniejszyodwołujesiędomitologicznych,
ludowychiantycznychźródełukonstytuowaniategotypupowieści,drugiodnajdujeana-
logieprzestrzenneisymbolicznepomiędzyprzestrzeniąnaturalnąamiejską,omawiaswo-
istośćprzestrzenizurbanizowanejijejwpływnapsychikębohaterówliterackich.Rozdział
Podróżnicyanalizujekonkretne(wybrane)realizacjepowieścioweliteraturypolskiej2.po-
łowyXXwiekuopartenamotywiepodróży.Wybóriprezentacjautworówwynikaprzede
wszystkimzchęciukazaniarozmaitychwariantów,któremożeprzybraćtoposwędrówki
-wariantów,którezostałyodświeżonewspółcześnie.Zamierzeniemautorabyłoprzepro-
wadzeniekażdorazowotakiejanalizy,jaka,odczytującdziełoznowejperspektywy,pozwo-
linanowozinterpretowaćdziałaniapowieściowychpostaci,udowodni,żechociażsą
7R.Petsch,Czasiprzestrzeńwopowiadaniu[w:]R.Handke(red.),Teoriaformnarracyjnychwniemie-
ckimkręgujęzykowym,Kraków1980,wyd.II,s.112.
10
I.Poczekalnia,czyliwstęp
