Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
czytelnikiemniszowym,którysilnieakcentujewłasnąprzynależnośćdookreślonego
środowiskaipodejmujesięinterpretacjiniejakowjegoimieniu.Ostatniedwadzieścia
latprzyniosłonietylkoświeżeodczytanialiteratury,aleteżzbudowanietowarzyszących
jejmodeliinterpretacyjnychzpunktuwidzeniafeminizmu,genderyzmu,gayandlesbian
studies,postkolonializmu,animalizmuiwieluinnych.Ichożywczośćpoleganazmienieniu
perspektywy,zktórejspoglądająnaliteraturę,izakwestionowaniujednegoparadygmatu
jejodczytania.Wnapisanychpodichwpływeminterpretacjachwskazujesięiuwypukla
pomijanedotychczaswątki,któremogąsłużyćprzewartościowaniucałegoutworu.
Wczęściopracowańrok1999uznajesięzagraniczny,jeślichodziohistorięrozwoju
kina.Wjednymrokunaniespotykanądotądskalępojawiłysięprodukcjefilmowe,wktó-
rychzastosowanonowąformęopowiadaniahistorii,zarzuconownichtradycyjnyschemat:
początek,środek,koniec.Zamiastniego,dziękifragmentaryzacji,inwersjiiinnymzabie-
gomkompozycyjnymwidzowiprzedstawionodziełonielinearne,któresammożesobie
uspójnićzgodniezwłasnymświatopoglądemczydoświadczeniem.DlaHenry)egoJenkinsa
uwidaczniasiętuwpływnowychmediów:nKinomaniwychowaninanielinearnychfor-
machmedialnych,jakgrywideo,oczekiwalizupełnienowychformrozrywki”
15
.Nowewte-
dyfilmywrodzajuMatrix,ByćjakJohnMalkovich,Biegnij,Lola,biegnij,Szóstyzmysłiinne
adresowanezostałydotrzechrodzajówwidzówjednocześnie:1)zaangażowanychwczasie
rzeczywistymioczekującychnasuspens;2)refleksyjnychiposzukującychspójnejwykładni
jeszczejakiśczasposeansiekinowym;3)nawigującychpomiędzyróżnymiwątkamiiepi-
zodamiwposzukiwaniupołączeńmiędzynimijakomiarysatysfakcjipoznawczej16.Sądzę,
żeoanalogicznympodzialemożnamówićwprzypadkuczytelnikówśledzącychnajnowsze
dokonanialiterackie.Anowywiekprzyczyniłsiędodostarczeniaimodpowiednionapisa-
nychdzieł.XXIwiekstanąłbowiempodznakiemkonwergencjisztuki-wątkiirozwiązania
formalneznanezokreślonychmediówzostałyadaptowanedoinnych.
Womawianymkontekścieważnesąnietylkopraktycznerealizacje(np.Bieguni
O.Tokarczuk,JadącdoBabadagA.Stasiukiwieleinnych),alesamaświadomość,żemoż-
naiwartopisaćnielinearnie,bysprawićodbiorcyintelektualnąiestetycznąprzyjemność.
Technikanielinearnegobudowaniaopowieściznanabyławliteraturzeznaczniewcześniej,
jednakwdrugiejpołowieXXwiekunaświecieinaprzełomiewiekówwPolscezaznaczył
sięwniejsilnynacisknafabułę,inaczejniżdziałosiętonaprzykładwromantyzmie.
Wsamymuprawianiuliteraturyważnestałosięakcentowanienarracji,jejprzeżywania
iintymnegoodczytywaniajakoźródełprzyjemnościdlaczytelnika.Tymsamymzbliżono
literaturęwysokąiniskązgodniezpostulatamipostmodernizmu.
Wymienionepowyżejczynniki:noweperspektywybadawczewywiedzionespo-
zaliteraturoznawstwa,zastąpienieprofesjonalnegoczytelnikaidealnegoosobistym,ale
iautentycznymczytelnikiemniszowym,wreszciestworzeniecałkiemudanychnielinear-
nychrealizacjipowieści(atakżedrogi)tonajsilniejrezonująceobecnietendencjewkry-
tyceiteoriiliteratury.
15
H.Jenkins,Kulturakonwergencji.Zderzeniestarychinowychmediów,WydawnictwaAkademickie
iProfesjonalne,Warszawa2007,s.117.
16Por.H.Jenkins,tamże.
12
I.Poczekalnia,czyliwstęp
