Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
utworamikonkretnegoczasuhistorycznego,nieokreślonegoczasuliterackiego,można
odczytaćwnichponadczasowe(icomożeważniejsze),pozamiejscoweprzesłanie.
Zkoleiostatnirozdziałpoprzezswójkomparatystycznycharakterstanowisumęre-
fleksjinatematmotywupodróżyjakodominantykompozycyjnejwliteraturzepolskiej
minionegopółwiecza.Zawieraonnietylkoprzeglądcechwspólnychwspółczesnegopi-
sarstwanpodróżniczego”
,alerównieżpróbęustaleniajejpozycjiwopozycjidoprzeszłości,
wytłumaczeniajejmniejszejrangiwżyciuliterackim.
Udoskonalenieśrodkówtransportu,zredukowanieniebezpieczeństwizwiększenie
komfortupodróży(przynajmniejwtzw.cywilizacjibiałegoczłowieka)niewątpliwieode-
brałowędrówcenimbegzotycznościipoczucieuczestniczeniawczyniewykraczającym
pozabylejakącodzienność…
Przynęty
Wlatach90.ubiegłegowiekunadobrewnauceakademickiejpoja-
ipułapki
wiłosiękilkatendencji,które,wykraczającpozanaukioliteraturze,
głębokozmieniłynaszemyślenieosensie.Kognitywistyka
8
,lingwi-
stykakognitywistyczna9,filozofia,psychologiaumysłu,psychologiaewolucyjna10lubpsy-
chologianarracyjnawkilkunastunurtachiodmianachzajęłysięzagadnieniem,które
trywialniemożnapodsumowaćpytaniem,skądsiębierzesens11.Dyscyplinytezajmująsię
równieżtakimizagadnieniami,jakpotrzebatworzenianarracjiczy,konkretniemówiąc,
literatury,potrzebajejprzeżywania,skutkiemocjonalnegoodczytywaniaznaczeńdlanas
jakoistotnietylko…duchowych,aletakżecielesnych12.Ichwspólnymmianownikiemjest
to,żeprzywracająsprawczośćnarratorowijakoalteregokonkretnieżyjącegopisarza
ookreślonychintencjach,którezamieściłwtekście,pisarzaokonkretnymżyciorysiepod-
legającegościśleswojemuinstynktowi,nzaprojektowanemu”wdługimprocesieprzemiany
ewolucyjnej,aktórymniejlubbardziejświadomiezostałnprzemycony”dojegoutworu.
Krótkomówiąc,najnowszeteorieprzywracajądołaskbiografizmihistorycyzm,nadająna
nowopowagęwyśmianemuprzezstrukturalizmijegosemiotycznedziecipytaniu:
ncoautormiałnamyśli?”
.Inietylkoprzywracają,alerównieżnadająwiększeznaczenie13.
Wpływpoststrukturalizmuwsamymliteraturoznawstwiezaznaczyłsiępoprzez
wytworzenienowegomodelukrytykaliterackiego,którykwestionujeistnienieczytel-
nikaidealnegonarzeczczytelnikaintymnego
14
.Najczęściejjestonwyspecjalizowanym
8
D.Korwin-Piotrowska,Powiedziećświat.Kognitywnaanalizatekstówliterackichnaprzykładach,
Universitas,Kraków2006.
9Por.M.Hohol,Wyjaśnićumysł.Strukturateoriineurokognitywnych,wyd.2,CopernicusCenterPress,
Kraków2017.
10Por.B.Brożek,Myślenie.Podręcznikużytkownika,CopernicusCenterPress,Kraków2016.
11Por.np.Kognitywizm,konstruktywizm,literatura,nTekstydrugie”2010,nr4.
12
Ł.Musiał,Literaturoznawstwo(w)przyszłości:wyjśćpozastrefękomfortu,nTekstydrugie”
,2016,nr5,
za:https://journals.openedition.org/td/5752?lang=pl[dostęp23.06.2020].
13
D.Dutton,Instynktsztuki.Piękno,zachwytiewolucjaczłowieka,CopernicusCenterPress,Kraków
2019.
14Por.A.Janus-Sitarz,Przyjemnośćiodpowiedzialnośćwlekturze,Universitas,Kraków2009.
Przynętyipułapki
11
